اختلال هذیانی یکی اختلالات روانپزشکی است که علامت غالب آن هذیان است. بیماران دچاراختلال هذیانی دچار هذیانهای غیرغریب(حداقل به مدت یک ماه) هستند. مثلاًمی گویند«نیروی انتظامی به دنبال من هستنـد» که امری است امکان پذیر، ولی بعید، در صورتی که در بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی هذیانها ممکن است خیلی غریب باشند مانند «مریخی ها مرا تحت سلطه خود قرار داده اند». در این بیماران بجز اثر هذیان و تبعات آن ، کارکرد فرد به نحو چشمگیری مختل نشده است و رفتارشان بوضوح عجیب و غریب نیست. همچنین این بیماران هیچ یک از معیارهای الف اسکیزوفرنی را ندارند، بجز توهم های لمسی یا بویایی که ممکن است ارتباطی با دورنمای هذیانی فرد داشته باشد.

ملاکهای آن برای تشخیص:

. وجود یک )یا تعداد بیشتری( هذیان در مدت ۱ ماه یا بیشتر .
B . ملاک A برای اسکیزوفرنی هرگز برآورده نشده است . توجه: توهمات، در صورت وجود، برجسته نیستند و با موضوع هذیانی ارتباط دارند )مثل
احساس مورد هجوم حشرات قرار داشتن مرتبت با هذیان های هجوم جانوران موذی( . C . غیر از تاثیر هذیان )هذیان ها( یا عواقب آن، عملکرد به طور محسوسی معیوب نیست، و رفتار
به طور آشکاری عجیب و غریب یا نامتعارف نیست . D . اگر دوره های مانیک یا افزوردگی اساسی روی داده باشند، نسبت به مدت دوره های هذیانی،
کوتاه بوده اند . E . این اختلال ناشی از تاثیرات فیزیولوژیکی مواد یا بیماری جسمانی دیگر نیست و با اختلال
روانی دیگر، مانند اختلال بدشکلی باند یا اختلال وسواس فکری-عملی بهتر توجیه نمی شود . مشخص کنید آیا :
a . نوع شهوانی: این نوع فرعی زمانی به کار میرود که موضوع اصلی هذیان این باشد که شخص
دیگر عاشق فرد است .
b . نوع بزرگ منشی: این نوع فرعی زمانی به کار می رود که موضوع اصلی هذیان، اعتقاد به
داشتن استعداد یا بینش چشمگیر )اما تشخیص داده نشده( یا انجام دادن کشفی مهم باشد . c . نوع حسادت: این نوع فرعی زمانی به کار میرود که موضوع اصلی هذیان فرد این باشد که
همسر وی بی وفاست . d . نوع گزند و آسیب: این نوع فرعی زمانی به کار می رود که موضوع اصلی هذیان شامل این
عقیده فرد باشد که علیه و توطعه چینی، تقلب، جاسوسی می کنند، او را تعقیب می کنند، می
خواهند او را مسموم کنند، به صورت کینه توزانه بدناماش کنند، مورد هجوم قرار دهند،
جلوی دنبال کردن هدف های بلند مدت او را بگیرند.
نوع جسمانی: این نوع فرعی زمانی به کار می رود که موضوع اصلی هذیان، کارکردها یا .e
احساسات جسمانی را در بر داشته باشد.
نوع مختلط: این نوع فرعی زمانی به کار می رود که هیچ موضوع هذیانی تنهایی قالب نباشد. .f
نوع نامشخص: این نوع فرعی زمانی به کار می رود که عقیده هذیانی غالب را ناتوان به .g
روشنی تعیین کرد و یا در انواع مشخص شرح داده نشده باشد )مثل هذیان های ارجاعی بدون
مولفه برجسته گزند و آسیب یا بزرگ منشی( .
مشخص کنید آیا:
از شاخص های روند زیر فقط باید بعد از مدت ۱ ساله اختلال استفاده شود:
اولین دوره، اکنون در دوره حاد: اولین جلوه اختلال، نشانه تشخیصی تعیین کننده و ملاک .a
های زمان را برآورده می کند. دوره حاد، دوره زمانی است که ملاک های نشانه برآورده
شده اند.
اولین دوره، اکنون در حالت بهبود نسبی: بهبود نسبی، مدت زمانی است که تی آن بهبودی .b
بعد از دوره قبلی حفظ شده است و ملاک های مشخص کننده اختلال فقط تا اندازه ای
برآورد شده اند.
اولین دوره، اکنون در حالت بهبود کامل: بهبود کامل مدت زمان پس از دوره قبلی است که .c
تی آن هیچ یک از نشانه های خاص اختلال وجود ندارد.
دوره های متعدد، اکنون در دوره حاد .d
دوره های متعدد، اکنون در حالت بهبود نسبی .e
دوره های متعدد، اکنون در حالت بهبود کامل .f
مداوم: نشانه هایی که ملاک های تشخیصی اختلال را برآورده می کنند در اغلب دوره .g
بیماری باقی مانده اند، به طوری که دوره های نشانه زیر آستانه ای نسبت به دوره کلی، خیلی
کوتاه هستند . h . نامشخص . شدت کنونی را مشخص کنید :
شدت به وسیله ارزیابی کمی نشانه های اصلی روان پریشی، از جمله هذیان ها، توهمات، گفتار
آشفته، رفتار روانی-حرکتی نابهنجار، و نشانه های منفی، ارزیابی می شود. هر یک از این نشانه ها
را می توان از نظر شدت کنونی )خیلی شدید ظرف ۷ روز گذشته( بر طبق مقیاس ۵ درجه ای از
صف )وجود ندارد( تا ۴ )وجود دارد و شدید است( ارزیابی کرد

سن شروع این اختلال به طور متوسط حدود 40 سالگی است که البته از 18 تا 90 سالگی ممکن است بروز نماید. 50درصد این بیماران بهبود می یابند، 20درصد دیگر علایمشان کاهش یافته و 30درصد باقیمانده هم تغییری در علایمشان ایجاد نمی شود. عوامل زیر با پیش آگهی خوب بیماران همبستگی دارند: بالا بودن سطح سازگاری شغلی و اجتماعی،جنس مونث، شروع پیش از 30 سالگی، شروع ناگهانی و کوتاه بودن مدت بیماری.

درمان

الف) بستری در بیمارستان بستری در بیمارستان بویژه در موارد مشکوک به بیماریهای عضوی اولیه، تمایلات خودکشی و دیگرکشی و اختلال بارز در عملکرد فردی و شغلی كاربرد دارد.

ب) دارو درمانی

برای دارو درمانی باید به پزشک متخصص روانپزشك (اعصاب و روان) مراجعه نمود.