این مبحث را تقدیم به تمام هموطنان عزیز بویژه هموطنان با هویت مذهبی مینمایم. علت ارائه این بحث، بخاطر انتقادات تعدادی از دوستان مذهبی بنده در خصوص بعضی مباحث سایت میباشد. مطالب ذیل نشان میدهد که چقدر این مساله مورد توجه ادیان و بویژه دین اسلام بوده است و پیامبر اسلام و امامان شیعه، دستورات شفاف فراوان در این زمینه دارند و نشر قوانین و روشنگری در این خصوص، در دستور کار آنها بوده است و بنابراین خرده گیری دوستان مذهبی من علی رغم رعایت عرف و شرع در حد امکان در این مقوله سخت، در جهت سیره آموزشی امامان معصوم نمیباشد.
دین اسلام در خصوص تمام ابعاد زندگی دنیوی و اخروی دستورات کامل و جامعی دارد و مخصوصا در زمینه روابط زناشویی دستورات ویژه برای سلامت و سعادت بشر دارد. در بسیاری از احادیث از معصومین، بکرات در این خصوص توضیحات مفصل داده شده است و طبق تحقیقات نگارنده سایت، امام صادق (ع) دستورات و توضیحات بسیار مفصل در این خصوص دارد که کاملا با علم امروز مطابقت دارد و نگارنده سایت درصدد یاری گرفتن از متخصصین علوم دینی، جهت ترجمه دقیق و نشر آن میباشد تا دقت نظر و توجه امامان در این خصوص بیشتر روشن گردد بلکه بتواند تا حدودی مانع تفکرات افراطی بعضی افراد در خصوص عدم نشر آموزش موضوعات جنسی حتی با رعایت قواعد عرف و شرع گردد. انشاالله
تمايل جنسي به جنس مخالف امري طبيعي است كه بي‌توجهي يا سركوب كردن آن راهي نامناسب براي فرار از آسيب‌هاي آن است. بايد اين ميل را به رسميت شناخت و براي ارضاي آن به صورت صحيح و كامل تلاش كرد. اسلام اين نياز را مناسب و مفيد دانسته و به ارضاي آن به شكل صحيح توصيه كرده است.
براي ارضاي صحيح و دچار نشدن به آسيب‌هاي روابط جنسي، توصيه اسلام به بهره‌مندي از اين غريزه و ارضاي آن از طريق ازدواج و كنترل آن از طريق محدود كردن نگاه و حفظ حريم ميان دو جنس است. ارضاي مناسب و كنترل آن، مي‌تواند مصونيت فردي و اجتماعي را به دنبال داشته باشد.
توجه به تفاوت‌هاي دو جنس در ميل جنسي، بلوغ جنسي، فيزيولوژي و اندام‌هاي جنسي، تفاوت‌هاي رواني زن و مرد، ادراك، عواطف و انفعالات، اميال و گرايش‌ها كه حيطة زيستي، رواني، عاطفي و غريزي آنها را مشخص مي‌سازد، در تأمين نياز جنسي و بهره‌مندي صحيح و دوري از آسيب‌هاي آن به‌شدت تأثيرگذار است.
نيازي كه در رابطة جنسي زن و شوهر ارضا مي‌شود، موجب مي‌شود هريك به نقش خود در زندگي مشترك و تكليفي كه برعهده دارند، بهتر واقف شوند و اين نوعي شخصيّت مطلوب را براي آنان پديد مي‌آورد و عزت نفس و خودپندارة مثبت آنان را افزايش مي‌دهد. بهره‌مندي از اين رابطة سالم، آنها را از ارتباط ناسالم مصون مي‌دارد و سلامتي و آرامشگري را به مثابه اصلي‌ترين هدف تحقق مي‌بخشد.
آداب معنوي، مادي، ظاهري، باطني و اخلاقي و عاطفي در زمينة بهره‌مندي از رابطة جنسي قابل دقت است. عمدة آرامش انسان در سايه توجهات خاص حضرت حقّ جلوه‌گر مي‌شود. به همين دليل، دعا، راز و نياز با خدا، استعاذه به سوي خداوند منان از شر شيطان و دل سپردن به خدا و دستورهاي او و تكيه كردن بر او، در رضايتمندي از زندگي زناشويي بسيار مفيد است. آماده‌سازي روحي و رواني در بعد روحي، نظافت و زينت در بعد ظاهري، و آماده‌سازي جنسي در بعد غريزي، آداب يك رابطة خوب جنسي است.
براي رسيدن به آرامش در اين رابطه، بايد به ناهماهنگي همسران در زمينة جنسي توجه كرد. زن و شوهر بايد روحيات يكديگر را بشناسند تا دچار سوءتفاهم يا بدبيني در رابطه جنسي نشوند. نگاه ناعادلانه به روابط جنسي، بي‌توجهي به آموزه‌هاي ديني براي آماده‌سازي در زندگي زناشويي، به‌ويژه از ناحيه مردان، مي‌تواند آسيبي جدّي به شمار آيد. تنبلي و سستي در آرايش براي آسايش، در نظافت براي سلامت و در زينت براي رحمت، زندگي را از آرامش دور مي‌سازد. شناخت راه‌كارها و مهارت‌ها براي واقع‌بيني نسبت به زن و مرد، به كار گرفتن روش‌هاي متناسب در تأمين نيازمندي‌هاي دو جنس و پذيرش هويت جنسي، ما را در دوري از آسيب‌ها كمك مي‌كند.
ازدواج بهنگام، از عوامل قطعي هدايت رابطة جنسي و تعديل آن است. ايجاد فرهنگ ازدواج بهنگام در جامعه مي‌تواند نقش مؤثري در سالم‌سازي روابط جنسي داشته باشد.
اهميت رابطه جنسي سالم
منظور از رابطة جنسي سالم ميان زن و شوهر در اين تحقيق، رابطه‌اي است كه از نظر شرعي مجاز باشد؛ دور از هرگونه خودخواهي و يك‌سو نگري باشد و براي زن و شوهر بالاترين رضايتمندي جنسي را به همراه داشته باشد.
در ميان آزاديهاي اجتماعي، زمينه‌سازي و هموار كردن مسير ارتباطي زن و مرد اهميّت زيادي دارد. بي‌‌شك، چنان‌چه اولياي امور، اهميّت غريزه جنسي را بشناسند و به آثار مثبت و ارضاي صحيح آن آگاه باشند، تدابير خاصي ميانديشند تا انسانها، به‌ويژه جوانان به شكل ويژهاي از اين غريزه استفاده كنند؛ زيرا غريزة جنسي در بسياري از موارد با ساير غرايز قابل مقايسه نيست.
قرآن كريم آنجا كه از گرايش‌هاي فطري بشر سخن ميگويد، در زمينة رابطه جنسي ميفرمايد:
آميزش جنسي با همسرانتان در شب‌هاي ماه مبارك رمضان كه روزهاي آن را روزه ميگيريد، حلال است، آنها لباس شما هستند و شما لباس آنهاييد. خداوند ميدانست (اگر آميزش شب‌هاي اين ايّام را حرام كند) شما به خود خيانت ميكنيد (و اين كار ممنوع را انجام ميدهيد) پس توبه شما را پذيرفت و شما را بخشيد. اكنون با آنها آميزش كنيد و آنچه خدا براي شما مقرّر داشته است، طلب نماييد.(بقره: 178)
اين آيه بيانگر آن است كه مصلحت فوق‌العاده و متعالي اين بود كه در تمام ماه رمضان مسلمانها از آميزش خودداري كنند؛ امّا با اين حال، چنين حكمي تشريع نشد؛ زيرا عموم مردم چنين قانوني را تحمّل نميكنند و از آنجا كه دين اسلام دين سهل و آساني است، خداوند آميزش جنسي را براي همة، مسلمانها در شب‌هاي ماه مبارك رمضان حلال اعلام كرد.
در همين سوره خداوند متعال درباره زناني كه از شوهرانشان جدا شده‌اند وعدّة طلاق آنان به سر رسيده است، ميفرمايد:
و هنگامي كه زنان را طلاق داديد و آنان عدّه خود را به پايان رساندند، مانع آنها نشويد كه با همسران خويش ازدواج كنند؛ در صورتي كه ميان آنان به سبك پسنديدهاي توافق و تراضي برقرار گردد. اين دستوري است كه تنها افرادي از شما كه ايمان به خدا و روز قيامت دارند، از آن پند ميگيرند. اين براي رشد شما مؤثرتر و براي شستن آلودگيها مفيدتر است و خدا ميداند و شما نميدانيد.(بقره: 232)
در زمانهاي قديم، مردم بر اساس تعصّبات جاهلي از ازدواج زناني كه طلاق گرفتهاند، جلوگيري مي‌كردند. قرآن اين رسم جاهلي را تخطئه كرد و هشدار داد كه كسي حق ندارد از ازدواج مجدّد آنان جلوگيري كند. اين حقّ زنان مطلقه است كه دوباره ازدواج كنند و از رابطة جنسي سالم برخوردار باشند؛ نه تنها حق آنهاست، بلكه اين مسئله باعث طهارت و پاكيزگي آنها نيز مي‌شود و چنان‌چه رعايت نشود، به آلودگي جامعه مي‌انجامد. در پايان اين آيه، خداوند حكيم ميفرمايد: «شما مردم نميفهميد و به اشتباه فكر ميكنيد كه ازدواج مجدد چنين زنهايي چندان مهم نيست؛ ولي خداي آگاه از اسرار و رموز، از تبعات منفي تجرّد زنان با خبر است». از سوي ديگر، قرآن كريم در ميان پرجاذبهترين شهوتهاي دنيا، ابتدا از زنان ياد مي‌كند:
محبّت نسبت به امور مادّي از قبيل زنان، فرزندان و اموال هنگفت از طلا، نقره، اسبهاي ممتاز، چهارپايان و زراعت در نظر مردم زينت داده شد. اينها زينتهاي زندگي پست (مادّي) است و سرانجام نيك (و زندگي والا و جاويدان) نزد خدا است.(آل‌عمران: 14)
در ذيل همين آيه، وقتي امام صادق(ع) از اصحاب خود سؤال مي‌كند بهترين لذّت‌ها كدام است و پاسخ ميشنود كه بهترين لذّت‌ها فراوانند، حضرت ميفرمايد: «اَلذّ الاشياء مباضعة النساء ما تلذّذ النّاسِ في الدنيا و الاخرة بلذّةٍ اكثر لهم من لذّة النساء؛1 بهترين لذّت آميزش جنسي با زنان است؛ در دنيا و آخرت لذّتي بالاتر از لذّت زن نيست». نيازمندي مردان به ارتباط جنسي با زنان تا آنجاست كه آنان مظهر نياز و زنان مظهر ناز به شمار آمده‌اند. ضعف مردان در كنترل و سالم‌سازي روابط جنسي به حدي است كه پيامبر گرامي اسلام(ص) ميفرمايد: «ما تركت بعدي فتنة اضرّ علي الرّجال من النّساء؛2 هيچ فتنهاي براي مردان زيانبارتر از زنان نيست. چه بسيار سلاطيني كه در دام عشق ماهرويي حيثيت خود را ضايع كردند و چه پادشاهاني كه براي دست‌يابي به دختر زيبارويي بخش وسيعي از قلمرو كشور خود را به دشمن واگذار كردند. جنايت‌هاي بزرگي كه ردّ پاي زنان در آن ديده مي‌شود، در حقيقت گزارشي از طغيان غريزه جنسي مردان است».
اصل اوّلي و طبيعي وجود ارتباط سالم جنسي است و جز در مواردي كه با مقصد مهمتري در تعارض قرار گيرد، نبايد ممنوع شود. در سالهاي آخر عمر بابركت رسول اعظم(ص) حج و عمره تمتع تشريع شد و اين نوع حج به كساني كه از مكّه دور هستند، اختصاص يافت. گاهي ميان عمره و حجّ تمتع ماهها فاصله ميشد. اگر قرار بود ميان عمره و حجّ تمتع، آميزش جنسي ميان زن و شوهر انجام نگيرد، بسياري تحمّل چنين امري را نداشتند. به همين دليل، در سالي كه پيامبر اكرم(ص) حجّ تمتع را تشريع فرمود، پس از عمره تمتع دستور داد همراهان از احرام خارج شوند و با اينكه چند شبي بيشتر به اعمال حج باقي نبود، هيچ محدوديّتي براي ارتباط و آميزش جنسي با همسر نداشته باشند. يكي از اصحاب از اين دستور پيامبر بر آشفت و با تعبير ناشايستي به پيامبر اعظم(ص) اعتراض كرد كه اگر ما از احرام خارج شويم و آميزش جنسي بر ما روا باشد، در حالي عمليات حج را شروع خواهيم كرد كه سرهاي ما از آب غسل جنابت مرطوب خواهد بود. چه‌طور ممكن است چنين حكمي از سوي خدا باشد؟ رسول خدا(ص) با شنيدن اين اعتراض از جا برخاست و ضمن سخناني فرمود: «من پرهيزكارترين و راستگوترين شما هستم. اين فرمان از ناحيه خداست و ما نبايد از خدا نسبت به دين خدا ادعاي بيشتري داشته باشيم». بي‌‌شك خداي مهربان كه انسان را آفريد، مصلحت او را از خود او بهتر ميداند.3 بنابراين، خداوند منان اين نياز را در انسانها ديده و مناسب با آن حكم صادر فرموده است. نياز انسانها به ارضاي غريزه جنسي از يك‌سو و تقدس برآوردن آن در ديدگاه اسلام از سوي ديگر، مسئله را حسّاس‌تر مي‌كند. خداوند متعال ميفرمايد:
زنان شما برايتان كشتگاه هستند. پس هر زماني كه بخواهيد ميتوانيد با آنها آميزش كنيد و براي خود ذخيره‌اي پيش فرستيد؛ تقواي خدا را پيشه كنيد و بدانيد حتماً او را ملاقات خواهيد كرد و مؤمنان را بشارت دهيد.(بقره: 223.)
در اين آيه، خداوند متعال زنان را مزرعة آخرت دانسته و از مردان خواسته است براي آخرت از اين مزرعه توشه برگيرند؛ زيرا پس از آن فرموده است: «و براي آخرت خويش، ذخيره‌اي برگيريد». اين نشان مي‌دهد ميان رابطة جنسي سالم و ذخيره‌سازي براي آخرت ارتباطي وجود دارد.
از نكات جالب توجه در توصيههاي دين مبين اسلام، توصيه به كثرت رابطه جنسي است؛ با اينكه مردم به طور كلّي توجّه به مسائل جنسي، ثروت‌اندوزي و زياده‌روي در خوردن و خوابيدن را از يك مقوله مي‌دانند و از آنها نهي مي‌كنند؛ امّا اسلام به كثرت عمل زناشويي توصيه، و از زياده‌روي در خوردن، خوابيدن و ثروت‌اندوزي نهي كرده است. شايد حكمتش اين باشد كه اشباع غريزة جنسي مايه آرامش، و اشباع نياز خوردن و خوابيدن و ثروت اندوزي ماية طغيان است. چه‌بسا خيلي از انسانها باور نكنند كه ارتباط جنسي ميان زن و شوهر، بيش از حدّ معمولي كه در عرف مطرح است. مورد توصيه پيشوايان ديني بوده است. البته نه افراط و زياده‌روي به حدّي كه غريزة جنسي همه زندگي را تحت‌الشعاع قرار دهد.
امام رضا(ع) ميفرمايد: «سه چيز (عطر زدن، ناخن گرفتن و عمل زناشويي فراوان) از سنّت پيامبران است».4 رسول اعظم(ص) در روز جمعهاي به يكي از اصحاب خود فرمود:
آيا روزه گرفتهاي؟ او گفت: نه، يا رسو‌ل‌الله. حضرت فرمود: آيا صدقه دادهاي؟ او گفت: نه. پس پيامبر اعظم(ص) فرمودند: برخيز برو و با همسرت آميزش كن كه عمل زناشويي براي تو پاداش صدقه دارد.5
همچنين روزي رسول اعظم(ص) به خانه امّ سلمه وارد شد و بوي خوشي را آنجا استشمام كرد. آنگاه رو كرد به امّ سلمه و فرمود:
گويا زينب عطر‌فروش اينجا بوده است؟ امّ سلمه در پاسخ حضرت گفت: آري يا رسول‌اللّه، او اكنون نيز اينجا است. زينب خدمت حضرت رسيد و عرض ادب كرد. آنگاه گفت: اي رسول خدا! همسرم به من توجهي ندارد و از من رو گردان است. حضرت فرمود: براي او بيشتر آرايش و زينت كن. زينب گفت: هيچ عطر خوش بويي نيست مگر اينكه من خود را با آن خوشبو كردهام؛ ولي همسرم باز از من روگردان است. رسول اكرم(ص) فرمودند: اي كاش ميدانست وقتي به سوي تو مي‌آيد چه‌قدر براي او پاداش ثبت مي‌شود! زينب پرسيد: وقتي او به سوي من مي‌آيد چه پاداشي دارد؟ حضرت فرمود: وقتي به سوي تو مي‌آيد، دو فرشته او را در بر ميگيرند و او به منزلة كسي است كه در راه خدا شمشير كشيده است. پس وقتي با همسر خود آميزش مي‌كند گناهانش آمرزيده مي‌شود و آنگاه كه غسل مي‌كند هيچ گناهي در نامه عمل او باقي نميماند.6
اسلام به ارتباط جنسي سالم توصيه كرده و جز در موارد خاص از آن منع نكرده است. طولانيترين زماني كه از آميزش جنسي نهي شده است، زماني است كه انسان در حال اعتكاف است و اين عمل كه بيش از سه روز طول نميكشد، امري مستحبّ است. حتي كساني نيز كه حج بر آنها واجب شده باشد، حجشان حدود سه روز بيشتر طول نميكشد. بنابراين، از نظر قرآن كريم و آموزه‌هاي ديني، مناسب آن است كه غريزة جنسي را سركوب نشود و ديگران با ژست موعظه به مقابله با آن تحريك نشوند؛ بلكه وجود آن به رسميّت شناخته شود و از مسير صحيح ارضا شود. با توجّه به شدت وابستگي انسانها به رابطة جنسي سالم، بايد مسيرهاي مناسبي براي ارضاي آن تعريف و از رابطة جنسي ناسالم جلوگيري شود.
كاركردهاي رابطه جنسي سالم
با توجه به اهميّت روابط جنسي سالم براي زنان و مردان و كاركردهاي فراوان آن، در اين قسمت، به محوري‌ترين پيامدها و كاركردهاي آن اشاره مي‌كنيم:
1. دست‌يابي به بهترين جايگاه و سرآمدي نسبت به ديگران
الگو بودن و در جايگاه برتر قرار گرفتن آرزوي همة افراد است. اين ميل از اميال فطري انسانهاست. آنچه ممكن است در ميان افراد متفاوت باشد، اين است كه در تشخيص برتري و جايگاه الگويي، انسانها گاهي دچار اشتباه مي‌شوند و روايات اهل بيت(ع) در اين زمينه بسيار كارساز است. داستان الگوپذيري همانند اين است كه هيچ انساني نميخواهد به رذالت و پستي كشيده شود و ذاتاً از رذل بودن بدش مي‌آيد؛ امّا گاهي در تشخيص رذالت و پستي دچار اشتباه مي‌شود و در موقعيتهاي حساس، به مدد روايات، مي‌تواند رذالت و پستي و در مقابل، عزّت و برتري را بفهمد.
روايات معصومان(ع) شخصيّت برتر را تعريف كرده است. در روايتي، پيامبر گرامي اسلام(ص) ميفرمايد: «بهترين زنان شما كسي است كه … وقتي با شوهر خويش است، زينت مي‌كند … و زماني كه شوهر با او خلوت مي‌كند هر چه او بخواهد در اختيارش ميگذارد».7 در خلوت شوهر، حيا براي زن نكوهش شده است؛ تا جايي كه امام صادق(ع) ميفرمايد: «بهترين زنان شما كسي است كه وقتي با شوهر خود خلوت مي‌كند، لباس حيا را از تن دور كند».8 در مقابل نيز پيامبر اكرم(ص) بدترين زن را زني ميداند كه در برابر شوهرش استنكاف داشته باشد.9
درخواست رابطة جنسي اصولاً از سوي مرد مطرح مي‌شود، مؤسسه كينزي كه از بزرگترين نهادهايي است كه در موضوع مسائل جنسي تحقيق مي‌كند، در تحقيقات خود نشان داده است ميل به ارتباط با زنان متعدد در نهاد مرد تعبيه شده است. در اكثر جانوران ميل جنسي نر بيش از ماده است. تحريك جنسي مردان در مقايسه با زنان سريع‌تر، آسان‌تر و با فراواني بيشتر صورت مي‌گيرد. مردان سريع‌تر از زنان تحريك مي‌شوند و بيشتر از طريق بينايي اين تحريك‌پذيري اتفاق مي‌افتد. به همين دليل، تصاوير جنسي و صحنه‌هاي جذاب و زنان زيبا، آنان را بيشتر تحريك مي‌كنند. زنان غالباً دير تحريك مي‌شوند و تحريك‌پذيري آنها بيشتر از طريق قوة شنوايي و لامسه است. از اين روي، كلمات محبت‌آميز و تحريكات بدني آنان را بيشتر تحريك مي‌كند. بنابراين، شهوت آنان عميق‌تر است.10
امام صادق(ع) ميفرمايد: «به درستي كه خداوند متعال براي زن صبر ده مرد را قرارداد. پس زماني كه زن تهييج شود، براي او قوة شهوت ده مرد خواهد بود».11
زنان با انگيزههاي مختلف از جمله حيايي كه در وجود آنها بيشتر است، گاهي مانع اجابت درخواست مردان مي‌شوند و به نحوي در قضاوت خودشان اين استنكاف را نشانة برتري مي‌دانند. روايات معصومان(ع) اين انگيزهها را ناصواب و زمينة كهتري ميداند و به زنان توصيه مي‌كند نمونههاي حقيقي برتري را بهتر بشناسند. در روايتي پيامبر اكرم(ص) ميفرمايد:
بهترين زنان شما زنان قريش هستند كه … براي همسرانشان «مجون» هستند …. اصحاب پرسيدند: يا رسول الله «مجون» كيست؟ حضرت فرمودند: زني كه از بهره‌برداري شوهرش ممانعت نميكند.12
بنابراين، ايجاد تسهيلات در روابط جنسي سالم عامل برتري شخصيت است.
2. سلامت
نياز جنسي در همة انسانها به طور طبيعي وجود دارد و اين نياز به خصوص در مردان به سرعت ظهور مي‌كند. روايات ما نيز به اين مسئله پرداخته است كه به طور معمول مردان، به‌ويژه با ديدن زنان زيبارو، نيازشان ظهور مي‌كند. در اين روايات هيچ سرزنشي براي مردان مطرح نشده است؛ زيرا سركوبي و بي‌توجهي به اين نياز كار ساز نيست؛ بلكه پاسخ مناسبي ميطلبد و بايد اين نياز را ارضا كرد. حتي معصومان نيز از اين قاعده مستثنا نبوده‌اند و براي مصونيت و سلامت خود، به دنبال راه صحيحي براي ارضاي غريزة جنسي بودهاند. امام صادق(ع) ميفرمايد:
روزي رسول خدا نگاهش به زني افتاد كه او را متعجب ساخت. پس حضرت بر امّ سلمه كه روز مخصوص او بود، وارد شد و به خواستة خود رسيد. پس از آن، به ميان مردم آمد در حالي كه قطرات آب غسل از سر مباركش فرو ميريخت و فرمود: اي مردم، نگاه از شيطان است. پس هر كس از اين مقوله در خود چيزي يافت، پس به اهل خود رو آورد. براي سالم ماندن از خطرات شيطان لازم است درخواستها در روابط جنسي را از طريق سالم و به هنگام ارضا شود.13
3. آرامش
از مهمترين هدفهاي زندگي مشترك، رسيدن به آرامش و بهره‌مندي از بيشترين لذّت است. اصولاً از مرد انتظار ميرود آرامشگر زن و از زن نيز انتظار ميرود آرامشگر شوهر باشد. وقتي مرد اوج لذّت را از همسر خود دريافت مي‌كند، زمينه سازگاري بيشتري در خود مشاهده مي‌كند. در روايت است كه زني خدمت رسول الله(ص) رسيد و خواست كه از حقوق مرد بر زن باخبر شود. حضرت از جمله حقوق مردان بر زنان را از آن روي كه مرد مظهر نياز در مسايل جنسي است، اين‌گونه بيان فرمودند: «زن صبحگاهان و شبانگاهان بايد خود را بر شوهر خويش عرضه كند».14 طبيعي است مردي كه صبح و شب آرامش پيدا كند، در طول روز كمتر دچار ناآرامي مي‌شود.
در ارضاي غريزة جنسي، هر مسيري كه به زن آسيبي وارد نكند و بهترين لذّت و آرامش را براي مرد ايجاد كند، مجاز و مطلوب شمرده شده است. امام صادق(ع) دربارة سؤال مردي كه به همسر خود در حالت عريان نگاه مي‌كند، فرمود: «نه تنها اشكالي ندارد، بلكه لذّتي همانند آن وجود ندارد».15
در دين مبين اسلام تا زماني كه آسيبي در روابط زن و مرد پديد نيايد و خللي در مسير تكامل آنان پيدا نشود، رابطة جنسي منع نشده است. از اين روي، خداوند متعال براي مقابله با هر انديشة ناصوابي براي محدود كردن رابطة جنسي ميفرمايد: «زنها كشتزار شما هستند؛ پس به هر طريق كه بخواهيد به كشتزار درآييد».(بقره: 223.) مبادا با برخي سنت‌هاي بي‌اساس، بهره‌مندي خود از رابطه جنسي را حذف يا كم‌رنگ كنيد
آداب و مهارتهايي براي روابط جنسي سالم
توجّه به آداب در هر كاري مي‌تواند احساس رضايتمندي فرد از كار را افزايش دهد. براي رابطة جنسي سالم نيز آدابي معنوي و مادي، گفتاري و رفتاري وجود دارد كه نقش مؤثري در رضايتمندي از رابطه دارد كه به بخشي از آنها اشاره مي‌كنيم:
1. ارتباط با خدا
يكي از عوامل مؤثر در ايجاد الفت، محبّت و سازگاري ميان همسران، ارتباط با خدا و درخواست تفاهم و سازگاري از اوست. گاهي در مواردي كه چندان به ظاهر زمينههاي تفاهم و مودّت نمود نداشته است، برپايي نماز و گفت‌وگو با خدا در ايجاد هماهنگي و رضايتمندي ميان همسران نقش فراواني داشته است. ابي‌بصير كه از اصحاب مورد وثوق امام صادق(ع) است، ميگويد:
مردي خدمت امام صادق(ع) رسيد و من شنيدم كه به حضرت ميگفت: فدايت گردم، من در حالي كه پا به سن گذاشتهام، با دختر كم سنّ و سالي ازدواج كردهام و هنوز با او آميزش نكردهام. از آن ميترسم كه وقتي با او به بستر روم، به دليل زيادي سنّ من از من كراهت و تنفّر پيدا كند. چه كنم چنين چيزي اتفاق نيفتد؟ حضرت به او فرمودند: قبل از آميزش او را بگو كه وضو بگيرد. سپس خود نيز قبل از آميزش با او وضو بگير؛ دو ركعت نماز بخوان؛ خدا را ستايش كن؛ بر محمّد و آل او درود فرست و سپس همراهان او را بگو كه پس از دعاي تو آمين بگويند. پس بگو: «خدايا! الفت، مودّت و رضايت او را روزي من ساز و مرا با او رضايتمندساز؛ سپس با بهترين ارتباط و هماهنگي رابطه ما را برقرارساز. به درستي كه تو امر حلال را دوست داري و از حرام بيزاري. آن گاه حضرت به او فرمود: به درستي كه الفت از ناحية خدا و بيزاري، تنفّر و بغض زن و شوهر از يكديگر از ناحيه شيطان است؛ چرا كه شيطان ميخواهد مردم را از آنچه خدا حلال كرده است، بيزار كند».16
2. استعاذه و بسمالله گفتن قبل از آميزش
همان‌گونه كه امام صادق(ع) فرمودند: «تنفر، بيزاري و ناسازگاري در ارتباطهاي مشروع نتيجة فعاليّت شيطان است، و الفت، مودّت و سازگاري در اين نوع ارتباط از ناحية خداست. پس بايد از شرّ شيطان گريخت و با نام خدا ارتباط را شروع كرد تا از مواهب او برخوردار شد». همچنين امام صادق(ع) فرمود: «مردي كه قصد آميزش دارد و ميترسد شيطان با او در امر آميزش مشاركت كند، بسمالله بگويد و از شرّ شيطان به خدا پناه ببرد».17
در هر ارتباطي ياد خداوند لازم است و نبايد «بسم الله الرحمن الرحيم» را فراموش كرد. اين نوع فكر در صورتي كه با باور قلبي همراه باشد، از شهوت حيواني انسان ميكاهد و قدري رقّت قلب و لذّت معنوي را براي انسان به همراه دارد كه تركيب آن با لذّات جنسي بسيار خوشايند است. همچنين اين شكل از ياد خداوند به همسران كمك مي‌كند تا هيچ حقّي از يكديگر را پايمال نكنند و وظيفة خود بدانند كه براي ديگري نيز لذّت مناسب را فراهم كنند.18 «استعاذه و بسمله» به انسان كمك مي‌كند تا به زمينههاي غيرجنسي نيز براي ايجاد و ارتقاي سازگاري بينديشد.
3. آماده‌سازي روحي
براي بهره‌مندي بيشتر در روابط جنسي، لازم است همسران آمادگي آميزش را داشته باشند. چنان‌چه آمادگي نداشته باشند، چه‌بسا هر يك با امر مكروه و ناپسندي مواجه شوند. وجود پربركت پيامبر اعظم(ص) برنامة خود را بهگونهاي تدارك ديده بودند كه هر يك از همسران او ميدانست چه شبي افتخار همراهي و همبستري حضرتش را دارد. آگاهي همسر از حضور همسر خويش، زمينة اجابت بهتر در برابر درخواست او را فراهم مي‌سازد. اين مسئله به‌قدري مورد توجه امامان معصوم(ع) بوده است كه امام صادق(ع) ميفرمايد: «براي مرد مناسب نيست وقتي شبانه از سفر خود برميگردد، بر اهل خود وارد شود؛ مگر اينكه صبر كند تا صبح شود».19 يكي از پيامدهاي بي‌اطلاعي زن از بازگشت شوهر خويش اين است كه آمادگي لازم را براي اجابت درخواست همسر ندارد.
4. نظافت و زينت
رعايت بهداشت جنسي، زدودن موهاي زايد، كوتاه كردن موي سر، اصلاح صورت، انتخاب مواد بهداشتي و آرايشي و ساير موارد بايد مورد توجه قرار گيرد. زدودن موهاي دستگاه تناسلي، به‌ويژه در مردان، ميل جنسي را افزايش مي‌دهد. هيچ‌يك از همسران نبايد اين‌گونه به همسرش بنگرد كه او منتظر است تا پس از آميزش جنسي هم غسل كند و هم به نظافت خود برسد؛ بلكه بايد چنين بداند كه استحمام پس از آميزش جنسي فقط براي امتثال امر الاهي در انجام غسل واجب است. آمادگي براي رابطة جنسي را بايد قبل از آميزش ايجاد كرد. زنان بايد به اين رسيدگي به‌طور ويژه توجه كنند؛ زيرا اساساً مردان از طريق حس بينايي و بويايي تحريك مي‌شوند.
5. آماده‌سازي جنسی
زمينه‌سازي براي ارضاي هر چه بهتر خواستههاي جنسي براي همسران امري است كه مورد ترغيب است و عجله كردن در آن و پي‌گيري خودخواهانه هر يك از همسران در ارضاي آن، مورد نكوهش معصومان(ع) قرار گرفته است. پيامبر اعظم(ص) ميفرمايند: «هرگاه يكي از شما اراده كرد كه با همسرش آميزش كند، خودخواهانه عجله نكند».20
بايد زن و شوهر به گونه‌اي زمينه‌سازي كنند تا آميزش در وقت خودش انجام شود و قبل از موعد انجام نگيرد؛ اين فرآيند با مقدماتي امكان‌پذير است. ملاعبه با همسر و آماده‌سازي او، در دين اسلام امري لازم و مقدّس به شمار آمده است. امام صادق(ع) ميفرمايد: «ملائكه جز در مواردي از جمله ملاعبه مرد و آماده‌سازي ارتباط جنسي با همسرش حاضر نميشوند».21 اين تقدس موجب مي‌شود مردان خود را ملزم بدانند در كنار التذاذ از اين عمل، هم پاداش اُخروي كسب كنند و هم ادب معاشرت را رعايت كنند تا جفاكار نباشند. پيامبر گرامي اسلام(ص) ميفرمايد:
سه چيز از جفاست؛ يكي اينكه كسي با ديگري همراه شود و اسم و رسم او را نپرسد؛ ديگر اينكه به طعامي دعوت شود پاسخ مثبت نگويد يا اگر بگويد از غذا تناول نكند؛ سوم اينكه قبل از آماده‌سازي از طريق سخنان پرجاذبه، با همسرش آميزش كند. 22
آسيبشناسي مسايل جنسي
براي روابط جنسي آسيب‌هايي است كه مهمترين آنها عبارت‌اند از:
1. نگاه مسموم بستري براي آسيب در روابط جنسي
براي مصون ماندن از آسيب‌هاي جنسي، مهمترين عامل نجات، مقابله با آسيب‌ها و محافظت از نگاههاي ناشايست است. يكي از عوامل سلامت‌بخش زندگي اين است كه انسان به چشم خود اجازه ندهد به هر جايي نگاه كند و بايد براي نگاه خود محدوديتي ايجاد كند. در آيات و روايات از اين كار با تعابير متفاوتي ياد شده است. از جمله به تعبير «غض» اشاره شده است. غض به معناي بستن چشم، شكستن و فروگشتن آن است.23 قرآن كريم خطاب به مؤمنين و مؤمنات ميفرمايد: «به مؤمنان بگو: چشمهاي خود را از نامحرم فروگيرند» (نور: 30 و 31) و به زنان با ايمان بگو: چشمهاي خود را از نگاه فروگيرند. اين محدوديت پاكيزگي را به همراه دارد. در نتيجه، چشم به خيانت مبتلا نميشود. خداوند متعال از چشمان ناپاك آگاهي دارد: «به چشمهايي كه نگاهشان خيانت مي‌كند و از بيراهه به تأمين نياز جنسي مي‌پردازد، آگاه است».24
افتادن نگاه انسان به اشياي مختلف، از جمله به انسانها در بسياري موارد، از توجّه و دقّت تهي است؛ ولي پس از آن، ادامه دادن و نگاههاي تكراري فسادهاي فراواني به وجود مي‌آورد؛ بهگونهاي كه پيامبر اعظم(ص) ميفرمايد: «اي مردم، همانا نگاه مبدأ شيطاني دارد. پس هر كس نمونهاي از آن را در وجود خود يافت، بايد به اهل خود (همسر) رو بياورد».25 اگر انسان چنين تدبيري نينديشد، شيطان بسيار قوي است و كمتر طعمهاي از دست او جان سالم به در ميبرد. به همين دليل، امام صادق(ع) ميفرمايد: «اوّلين نگاه به سود تو است؛ دومين نگاه به ضرر تو است و در سوّمين نگاه هلاكت است».26
همانطور كه نگاه آلوده اين‌قدر خطرناك است، محدود كردن آن نيز اهميت ويژهاي دارد. اين اهميت به حدّي است كه امام صادق(ع) ميفرمايد: «كسي كه به زني نگاه كند، پس نگاه خود را به سوي آسمان بلند كند يا چشم خود را ببندد، نگاهش به او برنميگردد مگر اينكه خداوند حورالعين را به ازدواج او درميآورد».27 اين روايت نشان مي‌دهد نگاه مفسده فراواني دارد و مقابله با آن به حدي اهميت دارد كه خداوند در مقابل چشم فروبستن از يك زن دنيايي، حوريّهاي نصيب انسان مي‌كند؛ حوريهاي كه تمام زنان عالم به زيبايي او نميرسند؛ همچنين نشانگر آن است كه محدود ساختن نگاه براي نوع انسانها چندان آسان نيست و اين مقابله با اين آسيب، دو اثر مهم مصونيت فردي و امنيت اجتماعي را در پي دارد:
مصونيت فردي
انسان به دنبال رفع آلودگي است و آماده است خود را قرنطينه كند تا از آلودگيها مصون بماند. هر چه برايش حفاظت ايجاد شود، دل‌خواه او و هر چه زمينه مسموميت او را فراهم سازد، برايش نگران‌كننده است. امام صادق(ع) ميفرمايد: «نگاه تيري مسموم از تيرهاي شيطان است. هر كس از آن به خاطر خدا (نه غير خدا) صرف نظر كند، خداوند طعم ايمان را به او ميچشاند».28
براي مصونيت از مسموميت، بايد نگاه را محدود كرد تا از تيررس شيطان خارج شود. امام صادق(ع) ميفرمايد: «نگاه پس از نگاه در دل انسان شهوت ميكارد و براي صاحب آن فتنه ايجاد مي‌كند و فتنه عدول از طريق حقّ و زمينه‌ساز بلا، محنت و عقوبت است».29 محدود كردن نگاه براي مصونيت آسان‌تر از نگاه كردن و آسيب‌زدايي است؛ زيرا هميشه پيشگيري آسان‌تر از درمان است.
امنيت اجتماعي
نه تنها انسان به دنبال ايمني خويش است، ميخواهد هر كس كه به نحوي به او وابستگي دارد، نيز مصون باشد؛ زيرا با مصونيت او، خودش احساس امنيت مي‌كند.
حقوق زناشويي و مباني آن از منظر قرآن
اهميت، ضرورت و هدف از بحث:
خانواده اولين و مهمترين نهاد اجتماعي است كه همواره بخش قابل توجهي از اشتغالات فكري انسان را تشكيل مي دهد؛ در دين مبين اسلام نيز خانواده داراي جايگاه والا و اصل و پايه و اساس جامعه است و خانواده را مهمترين وسيله جهت اصلاح جامعه معرفي مي نمايد. لذا استحكام هر چه بيشتر اين نهاد مقدس امري لازم و ضروري است و اين امر مهم فقط با تلاش دو ركن اصلي اين نهاد يعني زن و شوهر به دست مي آيد كه با رعايت حقوق يكديگر نسبت به هم مي توانند پايه اين نهاد را مستحكم بنا نهاده و به پيش برند.
لذا جهت آشنايي با ارتباط زن و مرد از حيث حقوق مختلف با يكديگر و نيز پي بردن به مقام واقعي زن و درك حقايق و اهميت ازدواج بايد دست به دامان قوانين محكم آسماني اسلام شد؛ زيرا هيچ چيز از جزئيات و كليات اين امر مهم حياتي در آن فرو گذار نشده است.
موضوعي كه شارع مقدس در امر ازدواج بيشتر به آن پرداخته حفظ حدود و جوانب زنان و رعايت حقوق زن و مرد مي باشد. آئين مقدس اسلام شخصيت انساني واقعي زن را در پاره اي از موارد در صورت داشتن تقوا و علم و دانش از مرد هم برتر و بالاتر مي داند. پس اين موضوع با دقتي در خور تشريع الهي مورد لحاظ شارع مقدس قرار گرفته و به همين جهت بايد با اقتباس از آيات الهي در قرآن اين موضوع مورد بررسي قرار گرفته و دستورات و احكام الهي در اين زمينه استخراج گردد و در زندگي اجتماعي جامعه بشري مورد استفاده قرار گيرد.
بخش اول :
مباني حقوق زناشويي :
الف ـ برابري زن و مرد در ارزش هاي انساني
انسان از نفسي واحد آفريده شده است :
« الذي خلقكم من نفس واحده و خلق منها زوجها[1] »
( كسي كه آفريد شما را از يك تن و آفريد از آن جفت او را )
واژه زوج در لغت هم شامل مرد است و هم زن، نفسي واحد وجود دارد كه زوجيت در همان دايره معنا و تجسم مي يابد و پديد آورنده وحدت د رعين كثرت است . اين نفس واحد همانطور كه زن و مرد را در جلوه هاي جسماني متفاوت ظاهر ساخته و اين خود نشان دهنده قابليت تنوع آن نفس است . همچنين مي تواند سلوك و رفتارهاي متفاوتي را به نمايش بگذارد .
عبارت «خلق منهازوجها» در آيه شريفه به روشني نشان مي دهد كه جفت حضرت آدم ( حوا) از جنس خود او بوده[2] و زن و مرد هر دو در كنار هم حضور داشته و شيطان ، آنان را بالسويه فريفته است : « اني لكما لمن الناصحين [3]» ( من از خير خواهان شما هستم )
فاكلامنها [4] (آنگاه از آن ميوه ممنوعه خوردند.) مشكل از آدم سرچشمه نگرفته بود كه حواء را بفريبد يا حوا سبب از راه به شدن آدم گردد. بلكه صفت دروني بشر باعث شد كه در اين كژراهه با هم همراه شوند : (و خلق الانسان ضعيفا[5] و اين ضعف، ضعف زن نيست بلكه ضعف نوع انسان است كه گاه سبب دچار شدن او به اشتباه مي شود ) .
قرآن كريم پس از طرح مسأله آفرينش زن و مرد اوليه، خطاب به تمام انسانها ميفرمايد :
« يا ايها الناس إنا خلقناكم من ذكر و أنثي و جعلنكم شعربا و قبائل لتعارفوآ إن اكرمكم عندالـله أتقكم [6]»
( اي مردم بدرستيكه ما آفريديم شما را از مذكر و مؤنثي و گردانيديم شما را شعبهها و قبيله ها تا يكديگر را بشناسيد بدرستيكه گرامي ترين شما نزد خدا پرهيز كارترين شماست )
قرآن كريم با بيان اين اصل اساسي و محوري همه نظريه هايي را كه تا آن زمان زن را از لحاظ ارزش انساني پست تلقي مي كردند و حتي در انسان بودن آن نيز ترديد داشتند باطل مي سازد و تنها ملاك برتري را داشتن تقواي بيشتر ذكر مي كند[7] .
در آيات دگر قرآن نيز اين يكساني زن و مرد به وضوح مشاهده مي شود .
« أني لآأضيع عمل عمل منكم من ذكرأو أنثي [8]»
( همانا من ضايع نمي كنم كار كاركننده را از شما از مردي يا زني )
با توجه به اين آيه كوشش و عمل هيچ كس نزد خداوند ضايع نمي شود كه بعد از ذكر اين كه چون بعضي از بعضي ديگر هستند و صريحا نتيجه آيه قبلي را كه ميفرمود ( إنا خلقنكم من ذكر و أنثي) بيان مي كند و آن اين است كه مرد و زن هر دو از يك نوع هستند و هيچ فرقي بين آنان نيست . آنگاه در توضيح اين معني مي گويد عمل هيچ يك از دو صنف نزد خدا باطل نمي شود .
علاوه بر آياتي كه صريحا تساوي زن و مرد را مطرح مي كند. آياتي هم بي اعتنايي به امر زنان را نكوهش مي كند مثل آيات 58 و 59 سوره نحل.
در بسياري از آيات قرآن مي بينيم خداوند ضماير را به صورت مذكر بيان فرموده است . اين امر به معناي آن نيست كه تنها جنس مذكر مخاطب خداوند است بلكه مراد تمام انسان هاست چه زن و چه مرد مثلا مي فرمايد : الصابرين و الصادقين[9] …
و در جاي ديگر مي فرمايد : إن المسلمين و المسلمات [10]پس اگر در جايي از اين آيات ضمير مذكر استفاده مي شود منظور تمام انسان هاست.
پس قرآن آن جايي كه صحبت از ارزش هاي انساني است هيچ تفاوتي ميان زن و مرد قائل نمي شود اما نگاهي ديگر به زن برحسب تكاليف اوست كه او درمحيط خانواده و اجتماع دارد كه قرآن حكم به تساوي حقوقي زن و مرد مي دهد و يا اينكه حكم به تشابه حقوقي مي دهد؟
ب ـ تساوي يا تشابه حقوقي ؟
اسلام در مورد حقوق خانوادگي زن و مرد فلسفه خاصي دارد كه با آنچه در چهارده قرن پيش مي گذشته و با آنچه د رجهان امروز مي گذرد مغايرت دارد . اسلام براي زن و مرد در همه موارد يك نوع حقوق و يك نوع وظيفه و يك نوع مجازات قائل نشده است . پاره اي از حقوق وتكاليف و مجازات ها را براي مرد مناسبتر دانسته و پاره اي از آن ها را براي زن و در نتيجه در مواردي براي زن و مرد وضع مشابه و در موارد ديگر وضع نامشابهي در نظر گرفته است[11].
يكي از اشكالاتي كه دنياي غرب به اسلام وارد مي كند اين است كه اسلام دين مردان است و زن را انسان تمام عيار نشناخته است. اگر اسلام زن را انسان تمام عيار ميدانست تعدد زوجات را تجويز نمي كرد، حق طلاق را به مرد نمي داد ، شهادت دو زن را با يك مرد برابر