توصیه میشود قبل از خواندن این متن، مطالب موجود در سربرگ اختلالات جنسی نامعین برای درک و تفهیم بهتر مطالعه شود

اعتـیـاد جنسی Sex Addiction به عدم توانایی در کنترل و یا به تعویق انداختن تمایلات و فــعالیتهای جنسی اطلاق می گـردد. در واقـع سکس و اندیشدن به آن افکار فرد را تحت سیـطره خـود قرار میدهـد و نـیـاز بـه انـگیـخـتـگـی جنـسی جـای نـــیاز بـه صمیمت را میــگیرد. واژه اعتیاد از الگوی اعتیاد به مواد و داروها یا الگوهای رفتاری نظیر قماربازی برگرفته شده است.اعتیاد دراینجا به معنای وابستگی روانشناختی ، جسمی و وجود سندرم ترک در صورت عدم دسترسی به ماده یا رفتار(قمار) است. این افراد به طور وسواسی در پی تجارب جنسیهستند ومیل مداوم به رابطه جنسی بصورت تنها انگیزه رفتار در فرد بدون احساس لذت چندانی از آن درمی آید و اگر نتوانند تکانه های جنسیشان را ارضا کنند رفتارشان مختل میشود. در الگوی طول کشیده این رفتار دیده می شود که شخص بارها سعی کرده آن را متوقف کند ولی موفق نشده است. هرچند ممکن است بعد از چنین اعمالی دچار احساس پشیمانی و گناه گردد ولی چنین احساساتی برای جلوگیری از بروز بعدی این رفتار کافی نیست و حتی ممکن است در دوره های تنش عصبی این رفتار را با کنش نمایی شدیدتر انجام دهد. بیشتر اعمال شخص در این زمینه به ارگاسم ختم میشود و در نهایت باعث اختلال در عملکرد شغلی روانی و اجتماعی فرد میگردد. اعتیاد جنسی در هر دو جنس زن و مرد ( اکثرا مرد 80%) دیده میشود و میزان شیوع آن 3-6% است.از نوجوانی شروع شده ، پیک سنی آن 20 تا 40 سالگی است و بعد از ان بتدریج کاهش میابد. باید توجه داشت که نباید اعتیاد به سکس را با شهوت جنسی قوی اشتباه گرفت چون فرد دچار اعتیاد جنسی ممکن است دارای شهوت جنسی اندکی باشد. انحرافات جنسی در این افراد شایع است. درافراد مبتلا، اختلالاتی نظیر پرخوری عصبی ، خرید وسواسی ، قماربازی بیمارگونه ، انواع اختلالات افسردگی و اضطراب ، بیش فعالی و مصرف مواد ( اختلالات مصرف مواد در برخی مطالعات در 80% این افراد دیده شده است ) شایع است. محققین ذکر میکنند اطلاق وسواس جنسی یا تکانشگری جنسی برای این رفتار مناسب نیست چون برخلاف آنها حداقل در مراحل اولیه لذت بخش است و مطلوب ایگو ego_syntonic و این رفتار بسیار متغیر و پیچیده تر و غیرقابل پیش بینی تر میباشد و نیز برخلاف آنها به ضد افسردگی های سه حلقه ای و نفازودن خوب جواب میدهد.( وسواس بین سه حلقه ای ها بیشترین بهبودی را فقط با کلومیپرامین دارد).

در واقع اعتیاد جنسی ناشی از تخریب self -regulation ( سیستم بیوسایکولوژیکال برای خود تنظیمی یا کنترل درونی ) میباشد که دارای اجزای زیر است:

– Affect Regulation Functions ( تنظیم عاطفه و در دیدگاه کلی تر هوش هیجانی)

– Self-care Functions (  شامل Self-protection برای شناسایی و ارزیابی علام هشدار دهنده و  Self-nurturing  برای شناسایی و ارزیابی اولویت ها و نیازها) درواقع قضاوت و تست واقعیت سنجی و کنترل و بررسی علت- معلول در این قسمت سیستم صورت میگیرد و به نوعی ارتباط دو قسمت دیگر را تعادل و انسجام میبخشد.

– Self-governance ( ارزش ها، اعتماد بنفس، خود تنبیهی و حفظ ثبات و پیوستگی خود و در دیدگاه کلی تر سوپرایگو)

 

دیدگاه روانکاوانه

از دیدگاه روانکاوانه مردان مبتلا به این اختلال از تکرار زیاد رابطه جنسی برای پوشاندن احساس عمیق حقارت یا برای انکار تکانه های ناخودآگاه همجنس گرایانه استفاده میکنند و زنان مبتلا اغلب ترس شدیدی در مورد از دست دادن عشق دارند و با این اعمال نیازهای وابستگی خود را ارضا میکنند و نه تکانه های جنسی شان را

 

#############################

علایم اعتیاد جنسی

############################

1- رفتار خارج از کنترل

2- پیامدهای قانونی، طبی و بین فردی نامطلوب و شدید رفتار جنسی

3- تعقیب مداوم رفتار جنسی پرخطر یا رفتارهای خود تخریبی

4- کوشش های مکرر برای متوقف کردن رفتار جنسی

5- وسواس فکری و تخیلات جنسی به عنوان مکانیسم مدارای اولیه

6- نیاز برای حجم فزاینده ای از فعالیت های جنسی

7- تغییرات خلقی شدید در ارتباط با فعالیت جنسی ( افسردگی یا شنگولی )

8- صرف زمان غیر عادی برای دستیابی به رابطه جنسی یا رهایی از آن

9- تداخل رفتار جنسی با فعالیت های اجتماعی شغلی یا تفریحی

………………………………………………………………………………………………………………………………….

تشخیص های افتراقی زیادی برای اعتیاد جنسی وجود دارد از جمله:

– ناشی از تشنج مخصوصا اپی لپسی لوپ تمپورال

– داروهای مسبب هیپرسکشوالیتی مخصوصا آنتی پارکینسون ها

– ضایعات لوب فرونتال در بیماران مسن یا انواع دمانس مهارگسیخته گر رفتار جنسی ( از علل رفتارهای جنسی وسواسی در خانه سالمندان)

– افزایش تستسترون به هر دلیل

– اختلال شخصیت ضد اجتماعی

– وسواس/ اسکیزوفرنی/ اختلالات خلقی دوقطبی و سایر اختلالات روانپزشکی

– اختلالات مصرف مواد( مثلا مصرف کوکایین روی شدت و تواتر سکس حداقل در شروع مصرف بسیار اثربخش است)

– و …….

***************************************************************************************

درمان ( حتما باید زیر نظر تیم پزشکی انجام شود و از درمان خودسرانه اجتناب گردد)

**************************************************************************************

موفقیت آمیز بودن درمان به تیپولوژی شخصیتی فرد، شبکه اجتماعی قوی و عدم اختلال روانپزشکی همزمان بستگی دارد.

1- رفتار درمانی

– Aversion Condition ( همراهی یک محرک ناخوشایند مثل بوی بد با الگوهای ناخواسته جنسی ( زیاد موثر نیست))

– Covert Sensitization (تصویر سازی ذهنی با همراهی تهوع، تحقیر اجتماعی یا شرم حین رفتار جنسی (موثر در عورت نمایی و بچه بازی)

– Imaginal Desensitization ( تجسم یک صحنه یا تخیل و جلو بردن آن شبیه فیلم در ذهن و انجام فنون آرام سازی بدون انجام سکس در مراحل مختلف آن و در کل انجام تصویر سازی بدون کامل کردن سکس در ذهن ( از Covert Sensitization موثرتر است)

– Masturbatory Training ( دو مدل دارد)

* Fantasies ( خودارضایی تا نزدیک ارگاسم با محرک یا تخیلات معمولی و سپس ادامه خودارضایی و انجام ارگاسم با محرک های انحرافی)

* Fading (تخیلات و محرک های انحرافی بتدریج به طرف محرک های معمولی حین خودارضایی شیفت میشود)

2- روان درمانی

– بینش گرا( شناسایی داینامیک الگوهای رفتاری)

– حمایتی (ترمیم صدمات شغلی اجتماعی بین فردی)

– شناختی رفتاری ( آموزش جرات مندی و کنترل خشم و شناسایی حالت های ملالت بار برون ریزنده تکانه های جنسی)

3- گروه درمانی ( بویژه گروههایی مثل سکس پرستان یا معتادین جنسی گمنام)

4- دارو درمانی ( توصیه میشود بخصوص در مراحل اولیه درمان از تجویز داروی روان گردان بدلیل احتمال بالای سومصرف خودداری شود)

– داروهای ضد افسردگی و تنظیم خلق بسته به وضعیت بیمار

– داروهای آنتی آندروژن

###############################################

جلوگیری از عود Relaps Prevention

1- Risk Management (شناخت موقعیت و فاکتورهای همراه با افزایش برون ریزی جنسی )

2- Urge_Coping ( مهارت های شناختی رفتاری و سازش با نیازهای جنسی، ترک فیزیکی محل، درگیر شدن در یک فعالیت دیگر، تماس با یک دوست، سبک سنگین کردن منافع و مضرات، برون ریزی نوسان دار بدون نیاز به آن در مقاطع زمانی)

3- Slip-Handling ( بهبود سریع از اپیزود علایم بیماری ( درمان دارویی و غیردارویی) قبل از اینکه عواقب خطرناک ایجاد کند و شامل مهارتهای رفتاری ( ارتباط با درمانگر/یک دوست/ گروههای بی نام) و مهارت های شناختی ( یعنی عود به معنای شکست درمان نیست بلکه به معنای بهتر کردن برنامه خود تنظیمی است))