ADHD یا اختلال بیش فعالی و فقدان توجه، یک اختلال رفتاری شایع است که حدود 10-8 درصد کودکان را مبتلا می کند. احتمال تشخیص این اختلال در پسران سه برابر دختران است ولی علت این تفاوت هنوز مشخص نشده است. کودکان بیش فعال بدون فکر کردن عمل می کنند، بیش از اندازه فعالند و در تمرکز کردن مشکل دارند.

غالباً متوجه‌اند که والدین چه انتظاری از آنان دارند اما برای برآورده ساختن این انتظار برای آنان مشکل است چون نمی‌توانند آرام بنشینند، دقت کنند یا به جزئیات توجه کنند. البته بیشتر بچه ها در سنین خردسالی خصوصاً اگر مضطرب یا هیجان زده باشند چنین رفتارهایی می کنند. اما‌درکودکان بیش فعال این علائم مدت زمان طولانی وجود دارند و در شرایط و محیطهای مختلف روی می دهند.

این اختلال به عملکرد خانوادگی، اجتماعی و تحصیلی کودک آسیب می‌رساند. با درمان مناسب کودکان می‌توانند بیاموزند که چگونه با این مشکل کنار بیایند و علائم خود را کنترل کنند.

علائم بیش فعالی کدامند؟

اختلال بیش فعالی و فقدان توجه سه نوع دارد که هر کدام الگوی رفتاری خود را دارند.

 1- علائم بیش فعالی در نوع بی توجه:

* ناتوانی در توجه به جزئیات و بی دقتی در تکالیف مدرسه یا سایر فعالیتها

* مشکل در ادامه دادن توجه و حفظ دقت در طی فعالیتها.

* مشکل آشکار در گوش دادن.

* مشکل در پیروی از دستورات.

* بی نظمی.

* اجتناب از کارهایی که به تلاش ذهنی و تفکر نیاز دارد.

* گم کردن اسباب بازیها کتابها و وسایل.

* واکنش بیش از حد به محرکها.

* فراموشی در فعالیتهای روزانه.

2- علائم بیش فعالی در نوع بیش فعال- برانگیخته:

* بی قراری و نا‌آرامی.

* مشکل در حفظ حالت نشسته.

* دویدن بیش از حد و یا بالا و پایین پریدن.

* ناتوانی از بازی کردن در سکوت.

*  به نظر می رسد که همیشه در حرکت و آماده‌ی رفتن هستند.

* زیاد صحبت می‌کنند.

* قبل از اینکه سوال تمام شود پاسخ می‌دهند.

* منتظر ایستادن و در صف ایستادن برایشان سخت است.

* حرف دیگران را قطع می‌کنند و فضولانه وارد بحث دیگران می‌شوند.

3- نوع سوم بیش فعالی که شایعتر نیز هست شامل ترکیبی از علائم بیش فعالی نوع اول و دوم است.

اگرچه بزرگ کردن کودک بیش فعال کار ساده‌ای نیست اما باید به خاطر داشت که این بچه ها بد نیستند و غرض ندارند. کودکان مبتلا به بیش فعالی بدون درمان دارویی و یا رفتار درمانی نمی‌توانند رفتار خود را کنترل کنند.

بیش فعالی چگونه تشخیص داده می‌شود؟

بسیاری از موارد بیش فعالی توسط پزشک عمومی درمان می‌شود. آزمون یا آزمایشی که بیش فعالی را تشخیص دهد وجود ندارد. تشخیص، به یک ارزیابی کامل نیاز دارد. اگر تشخیص قطعی نشده باشد تشخیص‌های دیگر مانند سندرم تورت، ناتوانی در یادگیری یا افسردگی مطرح می شود. ممکن است کودک به متخصص اعصاب، روانپزشک و یا روانشناس ارجاع داده‌شود. در نهایت علائم و اطلاعات جمع آوری شده وتشخیص داده می‌شود و درمان آغاز می‌گردد.

برای تشخیص بیش فعالی باید:

1- کودک رفتار‌ها و علائم گفته شده را قبل از سن 12 سالگی نشان دهد.

2- این رفتارها در مقایسه با کودکان همسن و سال آنان شدیدتر باشد.

3- علائم حداقل باید 6 ماه ادامه داشته باشند.

4- این علائم بر روی حداقل دو زمینه زندگی کودک مانند مدرسه، خانه،، پرستار کودک، دوستان و… تاثیر منفی داشته باشد.

علائم نباید در اثر فشار روانی و استرس ایجاد شده باشد. کودکانی که طلاق، جدایی، بیماری، تغییر مدرسه یا تغییر ناگهانی در زندگی را تجربه می کنند ممکن است بی توجه یا فراموشکار شوند. برای تشخیص اختلال باید این عوامل در نظر گرفته شود. همچنین زمان شروع علائم درست بعد از این وقایع در تشخیص درست کمک کننده است.

 سابقه‌ی پزشکی کودک و خانواده بسیار مهم است زیرا تحقیقات نشان داده است بیش فعالی زمینه‌ی ژنتیکی داشته و اغلب سابقه‌ی خانوادگی ابتلا دیده می شود. معاینه‌ی فیزیکی باید انجام شود و شنوایی، بینایی و سایر تواناییها بررسی شوند. برخی از بیماریها‌ی دیگر مانند استرس، افسردگی و اضطراب می‌توانند مانند بیش فعالی تظاهر کنند. ممکن است از والدین سوالاتی در مورد این بیماریها و نیز در مورد سیر رشد و تکامل کودک، رفتار کودک در خانه، در مدرسه و در بین دوستان، پرسیده شود.

از سایر افرادی که کودک شما را مرتب می‌بینند نیز باید در این موارد سوال شود. معلمان معمولا اولین کسانی هستند که متوجه علائم بیش فعالی می شوند. ارزیابی سیر آموزش کودک نیز باید انجام شود. اما این نکته نیز اهمیت دارد که این افراد باید صادق و مورد اعتماد باشند و از نقاط قوت و ضعف کودک شما تا حد امکان آگاهی داشته باشند.

علت ایجاد بیش فعالی چیست؟

علت ایجاد بیش فعالی این نیست که شما والدین خوبی نبوده‌اید. همچنین رابطه‌ی قطعی با مصرف زیاد مواد قندی ندارد. واکسنها نیز موجب ایجاد آن نمی‌شوند. علل ایجاد آن منشاء زیست شناختی دارد که هنوز به درستی شناخته نشده‌است. محققان بیان می‌کنند که احتمالا ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی عامل به وجود آمدن این اختلال است.

عوامل مستعد کننده برای ابتلا کدامند؟

مطالعاتی بر روی کودکان مبتلا انجام گرفته‌اند نشان می‌دهند که در بسیاری از موارد این اختلال در خویشاوندان نزدیک آنان نیز وجود داشته‌است. محققان بیان می‌کنند که نواحی خاصی از مغز در این کودکان در حدود 10-5 درصد کوچکتر و کم فعالیت‌‌‌تر از حد نرمال است. اگرچه آنان مطمئن نیستند که این مسئله علت ایجاد اختلال باشد. همچنین نشان داده شده که تغییرات شیمیایی در مغز این کودکان وجود دارد.

 مطالعات اخیر نشان دهنده‌ی این است که مصرف سیگار در دوران بارداری با ایجاد بیش فعالی در کودک مرتبط است. سایر عوامل خطر برای ایجاد این اختلال شامل تولد پیش از موعد، نوزاد با وزن بسیار کم، و آسیبهای مغزی حین تولد هستند. ممکن است تماشای بیش از حد تلویزیون در سنین کم موجب کم توجهی کودک شود. به گفته‌ی پزشکان کودکان زیر دو سال نباید تلویزیون نگاه کنند و یا به بازیهای ویدئویی و کامپیوتری بپردازند.

در کودکان دو ساله و بالاتر نیز باید زمان این فعالیتها به 2-1 ساعت و به برنامه‌های مناسب سن آنان محدود باشد.

در اینجا نکاتی برای والدین کودکان بیش فعال ترتیب داده ایم:

۱- مثبت نگری و سالم ماندن را از خود شروع کنید:

به عنوان پدر و مادر، یکی از مهم ترین وظایف شما حفظ سلامت روحی و جسمی فرزندتان می باشد. شما می توانید بر بسیاری از فاکتورهای تأثیرگذار بر اختلال ذهنی کودکتان کنترل و نظارت داشته باشید.

قدرت نگرش مثبت:

بهترین کمک در برخورد با چالش بیش فعالی فرزندتان، داشتن نگرشی مثبت می باشد. هنگامی که شما آرامش خود را حفظ می کنید، راحت تر و بهتر می توانید به فرزندتان کمک کرده و این احساس آرامش را به وی منتقل کنید. بازهم یادآور می شویم بسیاری از رفتارهای ناشی از بیش فعالی، غیرعمدی است. شوخ طبعی خود را حفظ کنید. آن رفتاری که امروز به نظرات شرم آور است در آینده می تواند تنها به خاطره ای مسخره و خنده آور تبدیل شود.

•  فرزندتان را باور کنید:
به فرزندتان  بیاندیشید و ویژگی های مثبت، باارزش و منحصر به فرد او را به روی کاغذ آورید. باور داشته باشید که فرزندتان در آینده می تواند یاد بگیرد، تغییر کند، بالغ شود و موفق گردد.

•  از خودتان مراقبت کنید:
تغذیه ی مناسب، ورزش و پیدا کردن راه هایی برای کاهش استرس- خواه این عمل دوش گرفتن شبانه باشد و یا انجام مدیتیشن در اول صبح- را در برنامه ی فعالیت های روزانه ی خود بگنجانید.

•  از دیگران کمک بگیرید:
یکی از مهم ترین نکات در پرورش کودکان بیش فعال آن است که لازم نیست به تنهایی تمامی مسئولیت ها را به گردن بگیرید. با پزشکان، درمان گران و آموزگار فرزندتان صحبت کنید. و به گروه های سازمان یافته در جهت حمایت از والدین کودکان بیش فعال بپیوندید.

•  به خود استراحت دهید:
ممکن است اعضای خانواده و یا دوستانتان به شما پیشنهاد دهند تا در برخی اوقات مراقب فرزندتان باشند، اما شما از تنها گذاشتن فرزندتان با این شرایط عذاب وجدان بگیرید. دفعه ی بعدی حتماً پیشنهاد آنان را بپذیرید. و کمی به خود استراحت دهید.

۲- ایجاد یک ساختار جدید:

کودکان بیش فعال شانس بیشتری در انجام وظایفی دارند که از پیش برنامه ریزی شده باشند. وظیفه ی شما ایجاد این ساختار و برنامه ی از پیش طرح ریزی شده است.

•  برنامه های روزانه را دنبال کنید:
بسیار مهم است که از قبل برای تمامی برنامه های کودکتان برنامه ریزی کنید. همانند غذا خوردن، مشق شب، بازی و زمان خواب.

•  از ساعت و تایمر استفاده کنید:
ساعت را در همه جای خانه به کار برید. به فرزندتان زمان کافی برای انجام دادن کارهایش اختصاص دهید. و برای نوشتن تکالیف مدرسه، مدت زمان بازی و زمان خوابش نیز از تایمر استفاده کنید.

•  برنامه ی روزانه ی کودکتان را ساده ترتیب دهید:
این عمل باعث حذف زمان های بیکاری وی می گردد. اما توجه داشته باشید فعالیت های بیش از اندازه پس از مدرسه نیز باعث پریشانی بیشتر کودکتان می گردد.

•  خانه را به مکانی آرام تبدیل کنید:
به فرزندتان فضایی آرام و خصوصی اختصاص دهید. این عمل باعث کاهش اختلال کم توجهی در وی می گردد.

•  تمام تلاش خود را برای ایجاد نظم به کار گیرید:
مطمئن شوید که کودکتان می داند در خانه همه چیز باید سرجایش قرار گیرد.

زمان های بیکاری موجب تشدید علائم بیش فعالی در کودکان شده که خانه را تبدیل به فضایی پرآشوب خواهد کرد. مهم است که در این زمان ها، سرگرمی هایی برای کودکتان ترتیب دهید که خستگی بیش از اندازه را برایشان در پی نداشته باشد. فرزندتان را در کلاس های ورزشی، هنری یا موسیقی ثبت نام کنید. در خانه نیزفعالیت های ساده ای را ترتیب دهید که وقت شان را پر کند. این فعالیت ها می تواند کمک به شما در امر پختن غذا، انجام بازی های فکری با اعضای خانواده یا نقاشی کشیدن باشد. سعی کنید بیش از حد آنان را با تلویزیون و بازی های رایانه ای سرگرم نکنید. متأسفانه بازی های رایانه ای تنها موجب افزایش خشونت در فرزندتان و در نتیجه وخیم تر شدن علائم بیش فعالی در آنان  می گردند.

۳- انتظارات و قوانین ساده ای را برای کودکتان ترتیب دهید:

قوانین و برنامه ی روزانه ی ساده ای را برای کودکتان به روی کاغذ آورده و آن را در جایی به دیوار بزنید که به راحتی قادر به خواندنش باشد. بهتر است به آنان تذکر دهید اگر این قوانین را زیر پا گذارند چه عواقبی در پی خواهد داشت.

انواع بیش فعالی

سه فرم از اختلال بیش فعالی وجود دارد.   نوع اول ترکیبی بوده که شایع ترین نوع می باشد و به کودکانی اطلاق می شود که ترکیبی از هر سه حالت ذکر شده از بیش فعالی را بروز می دهند.   نوع دوم تکانشی (ویری)-  بیش فعال می باشد که در این حالت کودک بی قرار و بی تحمل بوده و قادر به کنترل تکانه ها و ویر های شکل گرفته در فکر خود نیست.   نوع سوم بی توجهی است که در این نوع ,کودک بی قراری نداشته و باعث اختلال در کلاس درس یا ریتم عادی خانه نمی شود,  در عوض این نوع کودک قادر به نگه داشتن تمرکز خود بر روی تکالیف درسی  و یا اجرای قوانین روتین خانه و خانواده نیست.

درمان دارویی بیش فعالی

داروهای محرک عمدتا برای کمک به کودکان بیش فعال استفاده می شود که در 70 الی 80 درصد اوقات موثر می باشند.   استفاده از دارو های غیر محرک نیز برای کنترل دیگر حالات اختلال استفاده می شود. این درمان بسیار موثر بوده است و حتما باید زیر نظر روانپزشک بخاطر عوارض دارو تجویز شود.

روان درمانی و مشاوره در بیش فعالی

روان درمانی به کودک بیش فعال کمک می کند که قادر به کنترل کلافگی خود شده و اعتماد به نفس از دست رفته خود را بازسازی نماید.    همچنین مشاوره به والدین کودک راه کارهایی برای مدیریت بهتر و موثر تر کودک می دهد.   نوع خاصی از مشاوره که ساختن مهارت های اجتماعی نام دارد به کودک بیش فعال کمک می کند که با رعایت نوبت و تقسیم منابع ,قادر به دوست یابی و ایجاد دوستی های پایدار شده و بدین ترتیب بسیاری از رفتار های عادی را اجرا و از همنوعان خود می آموزد.   روان درمانی همراه با دارو درمانی موثرترین روش درمان اختلال بیش فعالی می باشد و بیشتر از دارو درمانی و یا روان درمانی به  تنهایی پاسخگو بوده است.

آموزش ویژه برای بیش فعالان

کودکان بیش فعال معمولا قادر به استفاده از مدارس عادی هستند به نحوی که نیازی به برنامه های ویژه ندارند.    اما بعضی از بچه های بیش فعال که از اختلالات رفتاری و یا ناتوانی در یادگیری رنج می برند در مدارس عادی قادر به تحصیل نبوده و احتیاج به مربیان ویژه برای ادامه تحصیل دارند.

اهمیت روال (روتین های) رفتاری

کودک بیش فعال قادر به یادآوری روال های عادی زندگی و کاری –تحصیلی خود نیست.   طبیعتا این ناتوانی در رعایت و انجام روال ها موجب سرزنش و عقب افتادگی کودک از زندگی و تحصیل روزمره خود می گردد.   ایجاد روال ها بصورت برنامه های نوشته شده و نصب شده در اتاق و جلوی دید کودک و رعایت کامل این روال ها توسط والدین جبران این ناتوانی کودک در یادآوری و دنبال کردن برنامه عادی زندگی وی را کرده و درمانی بسیار مهم و سودمند تلقی می شود.   این روال ها شامل زمان مشخص بیدار شدن از خواب، خوردن، بازی کردن، تکالیف مدرسه، فعالیت های مشترک خانه، بازی، و زمان خواب می باشد.

رژیم غذایی بیش فعالی

مهمترین فاکتور مورد نظر در تغذیه بیش فعالان در دسترس بودن حداقل 6 وعده غذایی است.   بیش فعالان و یا در واقع مبتلایان به اختلال بیش فعالی این گرایش منفی به سوء تغذیه را داشته و باید مراقب رشد صحیح فیزیکی آنها بود.   غذای خاصی وجود ندارد که مبتلایان به اختلال بیش فعالی قادر به مصرف آن نباشند و غذایی نیز نیست که در درمان بیش فعالی بطرز چشمگیری موثر باشد. اما استفاده از پروتین ها و کربو هیدراتهای سنگین مثل نانهاو ماکارانی های سبوس دار در تمرکز بیشتر آنها موثر گزارش شده است.
نقش تلویزیون در بیش فعالی
آکادمی متخصصین کودک در ایالات متحده آمریکا تماشای تلویزیون برای کودکان زیر دو سال را توصیه نمی کند.   برای کودکان بالای دو سال استفاده از تلویزیون بیشتر از دو ساعت در روز توصیه نمی شود.   در عوض استفاده از بازی های فکری، پازل ها، و خواندن بشدت مورد توصیه والدین است.
پیشگیری از بیش فعالی
از آنجا که بیماری بیش فعالی زمینه ژنتیک داشته راه پیش گیری بخصوصی موجود نمی باشد ,ولی در زنانی که در دوران حاملگی مبادرت به کشیدن سیگار,استعمال دخانیات ومصرف الکل داشته اند ,بروز این بیماری در کودکانشان بیشتر بوده است.   بنابراین رفتار های صحیح تغذیه ای و سلامت در دوران حاملگی شدیدا”مد نظر در پیشگیری ممکن ,از بروز این اختلال در کودکان است.
♨️#شرح_مقدماتي_اختلال_كم_توجهي_بيش_فعالي_ADHD♨️

?در تشخيص ADHD، مهم اين است كه روانپزشک  اطمينان حاصل كند كه بيش فعالي يا بي توجهي، بسيار بيشتر از سطح نرمال آن براي مرحله ي رشدي كودك است، و نيز مطمئن شود كه اين ويژگي فراگير و مستمر و تنها به يك محيط يا يك شرايط محيطي خاص محدود نمي شود.
?معيارهاي ADHD در DSM-5 روي دوچيز تاكيد دارد:
١.? حضور نقص هاي مرتبط با ADHD تا قبل از ١٢ سالگي (در DSM-IV ، معيار سني ٧سال بود)؛
٢.? حضور اين اختلال در حداقل “دو” محيط يا ستينگ مختلف(معيار C،كه گفته خواهد شد)، مثلا در خانه و مدرسه، خانه و محل كار، خانه و مدرسه و محل كار.
☑️نكته: توجه داشته باشيد ١٢سالگي سن شروع اين اختلال نيست. DSM-5 براي ADHD سن شروع تعيين نميكند، زيرا نگاه به گذشته و تعيين زمان دقيق شروع سمپتوم ها كار بسيار دشواري است. DSM-5 صرفا اعلام ميكند كه معيارها بايد قبل از ١٢ سالگي حضور داشته باشند.

?#ملاكهاي_تشخيصي_اختلال_کاستی_توجه_بیش_فعالی?

?معيار A:
الگوی مداوم بی توجهی و/یا بیش فعالی-تکانشگری که در عملکرد یا رشد اختلال ایجاد میکند، به صورتی که با (۱) و/یا (۲) مشخص میشود:
١.? بی توجهی: شش سمپتوم زیر (یا تعداد بیشتر) دست کم به مدت ۶ ماه تا حدی ادامه می یابند که با سطح رشد ناهماهنگ هستند و بر فعالیت های اجتماعی و تحصیلی/ شغلی تاثیر منفی میگذراند:

?توجه: سمپتوم ها صرفاً جلوه رفتار نافرمانی، لجبازی، خصومت، یا ناتوانی در درک کردن تکالیف یا دستورالعمل ها نیستند. برای نوجوانان بزرگتر و بزرگسالان (۱۷ ساله و بالاتر) حداقل پنج سمپتوم(نشانه) ضروری است.

?سمپتوم a:
اغلب نمیتواند به جزییات توجه دقیق کند یا در تکلیف درسی، در محل کرد، یا هنگام فعالیت های دیگر اشتباهات بی دقت میکند (مثلا جزییات را نادیده میگیرد یا از دست میدهد، کار بی دقت است).

?سمپتوم b:
اغلب در حفظ کردن توجه در تکالیف یا فعالیت های بازی مشکل دارد (مثلا در متمرکز ماندن هنگام سخنرانی ها، گفتگوها یا روخوانی طولانی مشکل دارد.)

?سمپتوم c:
اغلب به نظر میرسد که وقتی مستقیم با او صحبت میشود گوش نمی دهد (مثلا به نظر میرسد که ذهن جای دیگر است، حتی در غیاب هرگونه حواس پرتی واضح ).

?سمپتوم d:
اغلب دستورالعمل ها را دنبال نمی کند و نمی تواند تکالیف درسی، کارهای عادی و روزمره، یا وظایف را در محل کار کامل کند (مثلاً تکالیف را شروع می کند، اما به سرعت تمرکز خود را از دست می دهد و به راحتی از موضوع منحرف می شود).

?سمپتوم e:
اغلب در سازمان دادن به تکالیف و فعالیت ها مشکل دارد (مثلاً به سختی می تواند تکالیف پشت سرهم را مدیریت کند. به سختی می تواند لوازم و متعلقات را منظم نگه دارد؛ کار، آشفته و نامنظم است. مدیریت زمان نامناسب دارد، نمیتواند موعدها را برآورده کند)

?سمپتوم f:
اغلب از پرداختن به تکالیفی که به تلاش ذهنی مداوم نیاز دارند اجتناب می کند، از آنها بیزار است یا مایل به انجام دادن آنها نیست (مثل تکالیف درسی یا تکالیف خانگی در مورد وجوانان بزرگتر و بزرگسالان آماده کردن گزارشها، پر کردن فرم ها، بازبینی مقالات طولانی).

?سمپتوم g:
اغلب لوازم لازم برای تکالیف و فعالیتها را گم می کند (مثل لوازم مدرسه، مدادها، کتابها، ابزارها، کیفها، کلیدها، دفترچه، عینک، تلفن های موبایل)

?سمپتوم h:
اغلبه وسیله محرکهای نامربوط به راحتی حواسپرت می شود (در مورد نوجوانان بزرگتر و بزرگسالان، می تواند افکارنا مربوط باشد).

?سمپتوم i:
اغلب فعالیت های روزمره فراموشکار است (مثل انجام دادن کارهای روزمره، پی فرمان کسی رفتن، در مورد نوجوانان بزرگتر و بزرگسالان، جواب دادن به تلفن، پرداختن صورت حسابها سر قرار حاضر شدن).

٢.? بیش فعالی و تکنشگری: شش نشانه زیر (یا تعداد بیشتر) دست کم به مدت ۶ ماه ادامه می یابند سطح رشد ناهماهنگ هستند و بر فعالیتهای اجتماعی و تحصیلی شغلی مستقیماً تأثیر منفی میگذارند:
?توجه: سمپتوم ها صرفا جلوه رفتار نافرمانی، لجبازی، خصومت، یا ناتوانی در درک کردن تکلیف یا دستورالعمل ها نیستند. برای نوجوانان بزرگتر و بزرگسالان (۱۷ ساله و بزرگتر) حداقل پنج سمپتوم ضروری است.

?سمپتوم a:
اغلب دست ها و پاها بی قرارند و در صندلی خود وول میخورد.

?سمپتوم b:
در موقعیت هایی که نشسته ماندن انتظار می رود، اغلب صندلی خود را ترک میکند (مثلا محل خود را در کلاسی، اداره یا محل کار دیگر یا موقعیت های دیگری که باقی ماندن در محل ضرورت دارد، ترک می کند).

?سمپتوم c:
اغلب در موقعیت های نامناسب، می دود یا از چیزها بالا میرود. (توجه: در نوجوانانی بزرگسالان، ممکن است به احساسی بیقراری محدود باشد).

?سمپتوم d:
اغلب نمی تواند ساکت بازی کند یا به فعالیتهای اوقات فراغت بپردازد.

?سمپتوم e:
اغلب “در حال جنب و جوش” است، طوری عمل می کند گویی “موتوری او را به حرکت وامیدارد” (مثلاً نمیتواند برای مدت طولانی آرام باشد یا از آرام بودن ناراحت است، مثل زمانی که در رستوران یا جلسات است و ممکن است دیگران احساسی کنند که او بی قرار است یا به سختی می توان پا به پای او رفت).

?سمپتوم f:
اغلب بیش از اندازه صحبت می کند.

?سمپتوم g:
اغلب قبل از اینکه سؤالی کامل شده باشد پاسخ را از دهان می پراند (مثلاً جملات افراد را کامل می کند، نمی تواند در گفتگو منتظر نوبت بماند).

?سمپتوم h:
اغلب منتظر نوبت ماندن برایشی دشوار است (مثلا زمانی که در صف منتظر است).

?سمپتوم i:
اغلب مزاحم دیگران می شود (برای مثال، وسط گفتگوها، بازی ها، یا فعالیت ها می پرد, ممکن است از لوازم دیگران بدون اجازه گرفتن استفاده کند. در مورد نوجوانان و بزرگسالان ممکن است مزاحم کار دیگران شود).

?معيار B:
چند نشانه بی توجهی یا بیشفعالی – تکنشگری قبل از ۱۲ سالگی وجود دارند.

?معيار C:
چند نشانهٔ بی توجهی یا بیشفعالی – تکنشگری دارد و موقعیت یابیشتر وجود دارند (مثلاً در خانه مدرسه، یا محل کار با دوستان یا خویشاوندان در فعالیتهای دیگر).

?معيار D:
دلیل روشنی وجود دارد مبنی بر اینکه نشانهها در عملکرد اجتماعی تحصیلی یا شعلی اختلال ایجاد می کنند یا کیفیت آن را کاهش میدهند.

?معيار E:
نشانه ها منحصراً در طول دوره اسکیزوفرنی یا اختلال روانپریشی دیگرروی نمی دهند و اختلال روانی دیگری (مثل اختلال خلقی، اختلال اضطرابی اختلال تجزیهای اختلال شخصیت مسمومیت یا ترک مواد) آنها را بهتر توجیه نمی کند.

?#سابتايپهاي_ADHD

?اكثر افراد مبتلا به ADHD هم سمپتوم هاي كم توجهي و هم سمپتوم هاي بيش فعالي/تكانشگري دارند، اما در بعضي افراد، يكي بر ديگري غلبه دارد. اين موضوع باعث شده است DSM-5 سه نوع فرعي(ساب تايپ) براي اختلال ADHD معرفي كند:
١.? ساب تايپ ADHD، از نوع بيش فعالي/تكانشگري غالب:
ويژگي اصلي اين نوع ADHD فعاليت هاي حركتي زياد است(تكان دادن مرتب و مداوم بدن، دست ها، يا پاها، دائما به اين طرف و آن طرف رفتن و انجام دادن حركات فيزيكي كوچك). توجه كم، حواسپرتي، اعمال تكانشي، مشكلات رفتاري، تحويل نگرفتن دوستان، جراحت زياد در آنها وجود دارد.
٢.? ساب تايپ ADHD، از نوع بي توجهي غالب:
ويژگي اصلي اين نوع ADHD، پرت شدن حواس به آساني است، فرد نميتواند توجه خود را به مدت زياد به چيزي معطوف كند، به جزئيات توجه نميكند، عدم پايان رساندن كارها يا به زور.
اين كودكان در مقايسه با نوع بيش فعالي، مشكلات رفتاري و تكانشگري كمتري دارند، اما تنبلتر، خيالباف، مضطرب و خجالتي توصيف ميشوند.
٣.? ساب تايپ ADHD، از نوع سمپتوم هاي مركب:
احتمالا رايج ترين نوع است. در اين نوع ADHD، فرد معيارهاي نوعِ بيش فعالي و نوع كم توجهي را باهم دارد.

?#علتهاي_سايكولوژيك_ADHD

?كودكان مبتلا به ADHD با والديني بزرگ مي شوند كه آنها نيز اين اختلال را دارند و اين باعث ميشود تا سمپتوم هايي كه در اثر عوامل ژنتيك به وجود آمده اند شديدتر شوند.
?تحقيقات نشان مي دهند كه پدران مبتلا به ADHD نسبت به پدران سالم ناكارامدتر هستند(زيرا روش تربيتي آنها ناكارامد است و نقش سنتي پدران محافظه كار را بر عهده ميگرند). ناكارامدي والدين رفتارهاي اخلالگرانه كودكان را تشديد ميكند.
?همينطور ميتوان اضافه كرد كودكان ADHD در اكثر موارد، متوجه نيت ديگران نميشوند. اين واقعيت باعث شده است كه بعضي نظريه پردازان اعتقاد پيدا كنند كه كودكان مبتلا به ADHD در نظريه ي ذهن(theory of mind)، “نقص” دارند.
?نظريه ي ذهن يعني توانايي درك حالات ذهني خود و ديگران ، يا همان ذهن خواني. كشف نقص در نظريه ي ذهن بسيار آسان است، زيرا اين كودكان، در مقابل همسالان و اعضاي خانواده، تقريبا هميشه به شيوه اي اشتباه و نامناسب واكنش نشان مي دهند.
?#ناهنجاري_در_مغز_مبتلايان_ADHD

?تصوير برداري مغز MRI از مغز افراد مبتلا به ADHD نشان مي دهد كه بين مغز آنها و مغز افراد سالم تفاوت هاي بسيار مهمي وجود دارد.
☑️مغز كودكان مبتلا به ADHD “كوچكتر” از مغز كودكان سالم است. مغز اين كودكان به طور متوسط، ٣/٢ درصد كوچكتر است و مناطقي كه بيشتر از همه كم حجم هستند عبارتند از قطعات پيشاني، گيجگاهي، آهيانه اي، پس سري، كورتكس پيشاني، گره هاي پايه، و مخچه.
?همچنين كم بودن حجم “كورتكس” پيشاني پيش بيني كننده ي عملكرد ضعيف در آزمون دقت و نيز در تكاليفي است كه در آنها بايد از بعضي رفتارها بازداري به عمل آيد.
☑️منطقه ديگري از مغز كه با سمپتوم هاي ADHD ارتباط دارد مخچه است.
?در ADHD، مخچه نميتواند در بعضي مدارهاي مغز تاثير مطلوب بگذارد، مدارهايي كه در انتخاب، اقدام، و انجام دادن واكنش هاي حركتي و شناختي پيچيده نقش دارند.
?بنابراين به آساني ميتوان تصور كرد كه مشكل در اين مدارها چگونه باعث اختلال در برنامه ريزي و انجام دادن رفتار مي شود.

?#دارودرماني_ADHD_كودكان

?درمان دارويي خط اول درمان بيش فعالي محسوب مي شود.
در دارو درماني، داروهاي محرك براي درمان بيشترين استفاده را دارند، زيرا مشخص شده اثر بخشي بالايي دارند و عموما عوارض خفيف قابل تحملي ايجاد مي كنند.
?دو مورد از رايج ترين داروهاي مورد استفاده در درمان كودكان، دكستروآمفتامين( كه مورد مصرف كودكان 3 ساله و بالاتر) و ريتالين ( كه مورد مصرف كودكان 6 ساله و بالاتر) است.
?تحقيقات ثابت كرده ريتالين در سه چهارم همه كودكان مبتلا به اين اختلال بسيار موثر بوده است و عوارض جانبي معدودي دارد. ريتالين دارويي كوتاه اثر است كه عموما در ساعات مدرسه مورد استفاده قرار مي گيرد تا كودك مبتلا بتواند در كلاس درس باقي بماند و به تكاليف خود توجه كند. در كودكاني كه داراي سابقه تيك هاي حركتي هستند اين دارو با احتياط مصرف شود. در برخي موارد ممكن است اين دارو باعث تشديد اختلال تيك شود. مطالعه اي كه اخيرا انجام شد نشان داد كه حدود 75 درصد كودكان بيش فعال تحت درمان با ريتالين در زمينه توجه در كلاس و در سنجش هاي كارايي تحصيلي بهبود قابل ملاحظه اي نشان داده اند.
?دكستروآمفتامين و تركيب ملح آمفتامين/ دكستروآمفتامين معمولا در رديف دوم درمان دارويي محسوب مي شوند و هنگامي بكار مي روند كه ريتالين موثر نبوده است.

لازم به ذکر است رفتارهای ظاهرا مشابه میان تیز هوشی و بیش فعالی وجود دارد که دارای تفاوتهای جزیی اما تعیین کننده هستند ، تعدادی از انها را در دو فهرست زیر مشاهده می کنید :