هپاتیت چیست؟

به التهاب و ورم کبد هپاتیت گفته می شود. عوامل مختلفی از جمله ابتلا به ویروس های هپاتیت ( A، B، C ، D، E و … ) ، داروها ، سموم، آنوکسی ، الکل و … باعث هپاتیت می شوند. هپاتیت ویرویسی یکی از عوامل مهم مرگ زودرس انسان می باشد براساس تخمین سازمان بهداشت جهانی ۳۸۵ میلیون ناقل هپاتیت B و ۱۷۰ میلیون ناقل هپاتیت C در جهان وجود دارد و سالانه بیش از یک میلیون مورد مرگ در اثر هپاتیت اتفاق می افتد.

  تاریخچه:

اولین موارد هپاتیت منتقله از طریق خون و ترشحات بدنبال تلقیح واکسن آبله حاوی لنف انسان در سال ۱۸۳۳ در برمه گزارش شد. در سال ۱۹۶۵ بلومبرگ آنتی ژن مشخص شد که این آلودگی انتشار جهانی دارد و در اواخر سالهای ۱۹۸۰ ویروس هپاتیت C کشف شد.

هپاتیت نوع A:

این نوع هپاتیت توسط یک ویروس شدیدا آلوده کننده و مسری ایجاد می شود و از طریق تماس های نزدیک قابل انتقال است. عمده ترین انتقال آن از طریق دهانی- مدفوعی می باشد یعنی در مناطقی که بهداشت رعایت نشده و پس از دستشویی دستها با آب و صابون شسته نمی شود و با همان دست غذا خورده می شود این ویروس به راحتی انتقال می یابد. همچنین در اثر آب, غذاها و شیر آلوده و همچنین در اثر خوردن صدف و گوشت نپخته ماهی انتقال می یابد.

در زمانی که علائم بیماری و زردی بروز کرد فرد فقط باید استراحت کند تا ویروس توسط دفاع سیستم ایمنی بدن مهار شود و به تدریج التهاب کبدی به وضعیت سابق برگردد.
نکته قابل ذکر این است که هپاتیت A به هیچ نوع درمان دارویی احتیاج ندارد.

هپاتیت نوع B:

ابتلا به این نوع هپاتیت عوارض بی شماری دارد. از این رو اهمیت شناخت آن بسیار بالاست.

راههای انتقال این ویروس عبارتند از:

_مادر به جنین : به ویژه اگر مادر در ماه سوم بارداری آلوده شده باشد احتمال انتقال بیماری به جنین بسیار بالا است.

_تماس جنسی : از راه خون, استفاده از سرنگ مشترک در معتادان تزریقی و یا فرو رفتن سوزن آلوده به ویروس به طور اتفاقی در پوست افراد سالم و استفاده از تیغ های آلوده است.

_ترشحات بدن : از جمله بزاق ,مدفوع, صفرا, اشک و مایع منی به عنوان یکی از منابع انتقال ویروس مطرح هستند .

بعد از آلوده شدن به ویروس هپاتیت B سه مشکل بالینی رخ می دهد. اولا علائم دیده نمی شود. ثانیا مانند هپاتیت A علائم به صورت حاد یعنی ضعف, بی اشتهایی و زردی پیش رونده بروز می کند. ثالثا آنتی ژن ویروس در بدن باقی می ماند و اشکال مزمن بیماری اتفاق می افتد و بعدا با فعالیت مجدد ویروس علائم هپاتیت بروز می کند. گاهی باعث ایجاد سرطان در کبد می شود. گاهی با بروز علائم هپاتیت حاد, زردی آنقدر زیاد می شود که روی عملکرد طبیعی مغز تاثیر گذاشته و باعث علائم خواب آلودگی و عدم هوشیاری می شود و به علت تخریب سلولهای کبدی زمان انعقاد خون به شدت طولانی می شود و خونریزی های مختلف در نواحی متفاوت بدن مثل خونریزی لثه, مخاطها و پوست اتفاق می افتد که وضعیت بیمار بسیار خطرناک و مرگبار می شود.

ویروس هپاتیت B در افراد بدون علامت, که به صورت مزمن و طولانی ویروس را در خون خود حمل می کنند از راههای گفته شده به افراد سالم انتفال می یابد.
نکته مهم آن است که درمان خاصی برای این بیماری هنوز کشف نشده است و ابتلا به این نوع از بیماری ویروسی مرگبار است.

 اپیدمیولوژی:

از نظر شیوع آلودگی به HBV مناطق جهان را به سه دسته تقسیم می کنند:

کم شیوع ( کمتر از ۲%) مانند قسمتهای عمده ای از امریکا، استرالیا و نواحی شمالی اروپا شیوع متوسط ( ۷ – ۲% ) قسمت عمده آسیا، شمال افریقا و نواحی شرقی امریکای جنوبی شیوع بالا ( بیش از ۸% ) آفریقا ، سواحل جنوب شرقی آسیا و آلاسکا در نواحی که شیوع بالاست اغلب موارد آلودگی در زمان تولد اتفاق می افتد ( Vertical ) . در سایر نواحی جهان اغلب آلودگی پس از بلوغ طی تماس جنسی، تماس با خون و یا سایر ترشحات آلوده اتفاق می افتد.

 افرادی که بیشتر در معرض خطر هستند عبارتند از:

نوزادان مادران آلوده ، معتادین تزریقی ، افراد با شرکاء جنسی متعدد ، دریافت کنندگان مکرر خون و فرآورده های خونی ، بیماران تحت دیالیز و پرسنل بهداشتی درمانی حدود ۳% از جمعیت جهان به هپاتیت C آلوده اند که از این میان آفریقا با میزان شیوع ۵/۳% بیشترین و اروپا با ۰/۰۳% کمترین میزان شیوع آلودگی را بخود اختصاص داده اند.

آلودگی بیشتر در سنین ۲۰-۳۹ سالگی اتفاق می افتد ولی حداکثر شیوع مربوط به سنین ۳۰-۴۹ سال است . جنس مذکر غالب می باشد و در حال حاضر عمده ترین افراد در معرض خطر شامل معتادین تزریقی، دریافت کنندگان مکرر خون و فراورده های خونی و بیماران دیالیزی می باشند.

 سرایت پذیری و راه های انتقال:

آنتی ژن هپاتیت بی  بطور تجربی از بسیاری از مایعات بدن جدا شده ولی ویروس کامل و عفونت زا در تمام ترشحات بدن یافت نمی شود. احتمال انتقال هپاتیت B بشدت تحت تاثیر وضعیت فرد از نظر HbeAg می باشد بطوریکه احتمال ایجاد بیماری هپاتیت بدنبال یک تماس تصادفی شغلی با فرد HBeAg منفی ۱ تا ۶ درصد و در مقابل با فرد HBeAg مثبت ۲۲ تا ۳۱ درصد تخمین زده شده است.

۱- انتقال از مادر به فرزند:

در مورد هپاتیت احتمال انتقال در طی حاملگی و زایمان بالاست بطوریکه در مادران بدون دریافت اقدامات پیشگیری احتمال انتقال حتی به ۹۰% می رسد. تنها ۵ تا ۱۰ درصد موارد انتقال از مادر به جنین در طی ۶ ماهه اول اتفاق افتاده و عمدتاً انتقال در سه ماهه آخر بارداری و زایمان اتفاق می افتد. احتمال انتقال هپاتیت C از این طریق حدود ۶% ذکر شده است که در مادرانی که HIV و HCV با هم دارند این نسبت به ۱۷% می رسد. شیردهی موجب افزایش سرایت هپاتیت C نمی شود .در مورد انتقال هپاتیت B از طریق شیردهی بحث بسیار زیاد است و گرچه HBsAg از شیر مادر جدا شده ولی بعلت تماس بسیار نزدیک مادر با نوزاد نمی توان الزاما انتقال آلودگی را به شیر مادر نسبت داد.

۲- انتقال از طریق جنسی:

این راه اصلی ترین راه انتقال HBV در کشورهای پیشرفته می باشد. امکان انتقال هپاتیت C از این راه کمتر است و میزان انتقال برای همسران افراد آلوده که ریسک فاکتور دیگری نداشتند ۱/۵% ذکر شده است. میزان انتقال در بین مردانی که همسران HCV-Ab  مثبت داشتند تفاوتی با مردانی که همسران HC-Ab منفی داشته اند ندارد. در حالیکه برعکس در زنانی که همسران آلوده داشته اند این نسبت ۴ برابر حالت عکس بوده است. در بین افرادی که رفتارهای جنسی پر خطر داشته اند این رقم چند برابر سایر افراد جامعه است.

۳- تزریق خون و فرآورده های خونی و پیوند اعضا:

این راه قبل از سالهای ۱۹۸۹ اصلی ترین راه انتقال هپاتیت C محسوب می شد. خوشبختانه امروزه با برقراری سیاست های سلامت خون شامل غربالگری اهدا کنندگان ، غربالگری خونهای اهدایی و تکنیک های غیر فعال سازی ویروس که بر روی فرآورده های خونی انجام می شود تا حد بسیار بالایی جلوی ایجاد آلودگی از این طریق گرفته شده است ( گر چه بهر حال این احتمال هنوز وجود دارد بخصوص در افرادی که بطور مکرر نیاز به تزریق پیدا می کنند.)

۴- انتقال از طریق وسائل تیز ، نافذ و تماسهای زیر پوستی:

مهمترین روش انتقال در این گروه ، استفاده معتادین تزریقی از وسایل تزریق بصورت اشتراکی است. سایر فعالیت های توام با انتقال ویروس که در این گروه قرار می‌گیرند عبارتند از خالکوبی ، طب سوزنی ، سوراخ کردن گوش ، ختنه ، تزریق و … 

۵- انتقال در حین ارائه خدمات تشخیصی و درمانی  NosocomiaL:

انتقال ویروس از طریق ابزارهای آلوده در دندانپزشکی ، جراحی، دیالیز، اندوسکوپی و سایر اقدامات تشخیصی و درمانی صورت می گیرد. احتمال ایجاد Seroconversion  بدنبال حوادث شغلی نظیر فرو رفتن سوزن در مورد هپاتیت B و e آنتی ژن مثبت ۳۷ تا ۶۲ درصد ذکر شده است در حالیکه این رقم در مورد هپاتیت ۸/۱% C است. احتمال انتقال HCV در حین ارائه خدمات بهداشتی درمانی از طریق تماسهای مخاطی بسیار نادر است.

۶- سایر راه های انتقال:

در مورد ویروس هپاتیت B بعلت مقاومت بالا، ویروس می تواند ۷ تا ۱۰ روز بر روی سطوح باقی بماند و باعث انتقال آلودگی شود لذا وسایل مشترک مثل مسواک ، شیشه شیر بچه ، اسباب بازی، ظروف غذاخوری ، قیچی و غیره می توانند در انتقال نقش داشته باشند. در صد زیای از فرزندان مادران HBsAg مثبت که در طی حاملگی و زایمان آلوده نشده اند بعلت تماس های نزدیک با مادر یا خواهر و برادرهای آلوده طی ماهها یا سالهای اول زندگی ، آلودگی را کسب خواهند نمود ( Horizontal ) . در مورد هپاتیت C حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد موارد عفونت خود بخود فروکش خواهد کرد ولی در ۸۰% موارد آلودگی بصورت مزمن در بدن باقی خواهد ماند.

 تظاهرات بالینی:

ابتلا به ویروس هپاتیت B و C می تواند منجر به عفونتهای حاد و یا مزمن شود در مورد هپاتیت B تقریبا ۷۰% موارد آلودگی بصورت بدون علامت یا بدون یرقان است و در ۳۰% موارد علائم بالینی مشخصه هپاتیت حاد دیده می شود نحوه تظاهر بیماری با سن آلودگی ارتباط تنگاتنگ دارد بطوریکه آلودگی در دوره نوزادی ۹۰% منجر به عفونت مزمن خواهد شد در حالیکه پس از بلوغ تنها ۱۵ تا ۱۰ درصد موارد دچار عقونت مزمن می شوند و اغلب موارد خود بخود بهبود می یابند. احتمال بروز هپاتیت حاد و یرقان در هپاتیت C حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد می باشد و اغلب موارد آلودگی ( ۸۰% ) منجر به عفونت مزمن می شود.

 هپاتیت حاد:

هپاتیت حاد ویروسی بیماری است با شروع مشخص علائم شامل زردی، ادرار تیره ، بی اشتهایی ، ضعف و خستگی بیش از اندازه و حساسیت ربع فوقانی شکم، علائم بیولوژیک شامل افزایش اوروبیلینیوژن ادرار  افزایش آنزیمهای کبدی ALT و AST به بیش از 5/2 برابر طبیعی است. معمولا یک دوره علائم اولیه سرما خوردگی ، تب ، درد شکم ، تهوع ، استفراغ و گاهی بثورات جلدی و درد و التهاب مفاصل دیده می شود. در هپاتیت حاد بسته به نوع ویروس معمولا زردی در عرض ۱-۳ ماه بعد از بیماری از بین می رود ولی در برخی از موارد خستگی طولانی حتی بعد از طبیعی شدن آنزیمهای کبدی وجود دارد. افزایش آنزیمها در اواخر دوران نهفتگی آغاز می شود و در اوایل دوره زردی  به حداکثر می رسد. در طی دوره نقاهت سطح آنزیمها پایین می افتد و در عرض ۱-۴ ماه طبیعی می شود در صورتیکه تغییرات آنزیمی بیش ۶ ماه ادامه پیدا کند نشانه پیشرفت به سمت هپاتیت مزمن می باشد. افزایش بیلیروبین مستقیم و غیر مستقیم هر دو وجود دارد و در فرمهای بدون زردی ممکن است بیلیروبین طبیعی باشد. مهمترین شاخص هپاتیت ویروسی افزایش شدید آمینوترانسفرازهای سرم ( AST و  ALT ) که معمولا به اندازه ۵-۱۰ برابر زمان طبیعی میرسد.

 هپاتیت مزمن:

اغلب بیماران مبتلا به هپاتیت مزمن B بدون علامت هستند مگر اینکه به سمت سی روز پیشرفت داشته باشند در اکثر موارد علائم بسیار غیر اختصاصی است ، از جمله خستگی زودرس مشاهده می‌شود. گاهی اوقات تشدید بیماری در عفونت های مزمن خود را بصورت هپاتیت حاد جلوه می‌دهد. معاینه بالینی اغلب طبیعی است و گاهی علائم بیماری مزمن کبدی ، یرقان ، طحال بزرگ ، تجمع مایع در شکم ، ورم اندامها و اختلال هشیاری در بیماران مبتلا به سیروز کبدی مشاهده می‌شود. پیشرفت به سمت سیروز با علائم کاهش شمارش تمام رده‌های سلولی در آزمایش کامل خون ، کاهش ساخت آلبومین ، طولانی شدن زمان پروتروبین و افزایش بیلیروبین همراه است.تظاهرات خارج کبدی: در اثر واکنش‌های سیستم ایمنی علائم خارج کبدی در مفاصل ، کلیه ها ، پوست و … اتفاق می‌افتد.  یکی از شایعترین این درگیریها بیماری سرمی بصورت بثورات جلدی و تورم مفصل در مرحله پیش از بروز زردی در هپاتیت حاد است.

 تشخیص سرولوژیک:

آلودگی به ویروس هپاتیت B با ظهور HBsAg مشخص می شود برای تشخیص هپاتیت حاد B وجود علائم بالینی و افزایش ترانس آمینازها بعلاوه وجود Anti HBcIgM لازم است در مرحله Window که HBcAb منفی شده و HbsAb هنوز به سطح قابل اندازه گیری نرسیده است، اندازه گیری Anti HBcIgM کمک کننده می باشد. ظهور HBsAb نشانه ایمنی به ویروس هپاتیت خواهد بود که ممکن است بطور طبیعی یا در اثر تزریق واکسن اتفاق افتاده باشد. در افرادیکه HBsAb به همراه HBcAb وجود دارد تماس با ویروس در گذشته افتاق افتاده و مصونیت طبیعی ایجاد شده است. HBeAg نشانه فعالیت ویروس و آلودگی زایی بالاست ولی در صورت منفی شدن HBeAg هنوز هم احتمال انتقال وجود دارد. برای تشخیص هپاتیت مزمن B باید HBsAg بمدت ۶ ماه در خون وجود داشته باشد. برای تعیین میزان تکثیر و فعالیت ویروس باید از تستهای HBV DNA و HBeAg استفاده کرد. در کسانیکه HBeAg منفی و آنزیمهای کبدی طبیعی دارند تست اضافی دیگری لازم نیست در غیر این صورت بیمار باید به مراکز تخصصی ارجاع داده شود. در مورد HCV ارزانترین و در دسترس ترین آزمایش که بطور اولیه برای بیمار انجام می شود سنجش HCV-Ab به روش الیزا است.

 یکی از انواع حساس الیزا در حال حاضر ELT-2 می باشد که میزان حساسیت آن در گروه های در معرض خطر نظیر معتادین تزریقی ۹۰ تا ۹۵ درصد است ولی در افراد بدون زمینه لذا تست مثبت الیزا در افراد بدون زمینه باید با Recombinant (RIBA) Immunoblot تکمیل شود. باید دقت داشت که در فاز حاد عفونت HVC سطح آنتی بادیها هنوز به حد قابل اندازه گیری نرسیده لذا ELisa و یا RIBA منفی در این دوره رد کننده عفونت نیست و در افرادی که احتمال قوی آلودگی وجود دارد تست باید تکرار شود.

 مشاوره :

برای افراد آلوده به ویروس باید مشاوره کامل شامل موارد ذیل انجام گردد:

 منشاء احتمالی آلودگی  

 سیر طبیعی بیماری 

 علائم احتمالی  

 توصیه‌های لازم برای پیشگیری از انتقال به سایرین 

 موارد مربوط به تصحیح عادات زندگی شامل ترک اعتیاد و مصرف الکل ، قطع سیگار و رژیم غذایی سالم خودداری از اهداء خون و اعضاء ، پرهیز از استفاده مشترک وسایل شخصی و تزریقات و عدم مصرف دارو اعم از شیمیایی یا گیاهی بدون نظر پزشک معالج
آگاهی دادن به افراد ارائه دهنده خدمات پزشکی و دندانپزشکی در مورد آلودگی 

 داشتن رفتار جنسی مطمئن  

 پاک کردن هر گونه لکه خون خود با محلول خانگی بلیچ و دستمال کاغذی 

 ترغیب و آموزش خانواده برای چک آپ و دریافت آموزش‌ها و خدمات پیشگیری مرتبط  

 پوشاندن زخم ها و جراحات 

 قرار دادن دستمال یا البسه آلوده به خون در کیسه پلاستیک قبل از دور انداختن  

 دادن آگاهی در مورد راه‌های عدم انتقال شامل: عطسه ، سرفه ، در آغوش کشیدن ،   آب ، غذا و تماسهای معمول روزانه 

 

نکته: بیمار نباید از فعالیتها و شرکت در محل‌های اجتماعی شامل کار ، مدرسه ، بازی و … خارج شود یا کنار گذاشته شود.

 سیاست های اجرایی مبارزه با هپاتیت در ایران:
برقراری نظام مراقبت روتین و پایگاهی

 واکسیناسیون کلیه نوزادان و گروه‌های در معرض خطر شامل: دانشجویان گروه پزشکی ، جراحان ، پزشکان ، پرستاران ، ماماها ، دندانپزشکان ، کمک دندانپزشکان ، بیماران تحت دیالیز ، کارشناسان و تکنسین‌های آزمایشگاهی تشخیص طبی ، پرسنل مؤسسات نگهداری کودکان عقب افتاده و خانه سالمندان ، دریافت کنندگان محصولات خونی و خانواده فرد مبتلا

 حفظ و پایش سلامت خون

 نظارت منظم بر رعایت اصول ایمنی و احتیاطات استاندارد در بخش های بهداشتی درمانی شامل دیالیز ، دندانپزشکی ، تزریقات و …

نظارت منظم بر رعایت سایر اصول ایمنی در آرایشگاه‌ها و درمانگاه‌های طب سنتی

 آموزش همگانی گروه‌های هدف شامل: افراد آلوده و خانواده فرد ، افراد در معرض خطر و توده مردم

 آموزش کلیه نیروهای بهداشتی درمانی در تمام سطوح در مورد مسائل مرتبط شامل:

 آموزش کلیه نیروهای بهداشتی درمانی در تمام سطوح در مورد مسائل مرتبط شامل: راه های سرایت ، روش‌های پیشگیری و اصول احتیاطات استاندارد ، چگونگی دفع وسائل تیز و زباله‌های بیمارستانی و عفونی ، روش های ضد عفونی و  نیز تشخیص و اداره کردن بیمار مبتلا به هپاتیت و معرفی به هنگام به متخصص جهت درمان

 بررسی کلیه موارد هپاتیت حاد B و C و بازرسی و نظارت بر محل احتمالی اکتساب عفونت

 کشف بهنگام موارد همه‌گیری و کنترل منشاء  استراتژی مفیدی که در امر کنترل بیماریهای منتقله از طریق خون شناخته شده ، اجرای برنامه کاهش آسیب Harm Reduction در زندان‌هاست که در حال حاضر این طرح در سازمان زندان‌ها در حال بررسی است.
برای ارزیابی میزان تاثیر برنامه ها اجزاء زیر باید پایش شوند: 

 پوشش واکسن   HBV3در نوزادان

 پوشش واکسن HBV3  در گروه‌های در معرض خطر بخصوص پرسنل درمانی  

 کاهش میزان بروز موارد هپاتیت حاد  

  انجام مطالعات مقطی دوره‌ای تحت نظر مرکز مدیریت بیماریها و کمیته کشور

هپاتیت C:

راه انتقال این نوع ویروس به وسیله تزریق است. این بیماری غالبا در گیرندگان خون و فراورده های خونی و معتادان تزریقی بروز می کند. البته در کشور ما انتقال این نوع از هپاتیت از طریق فراورده های خونی بسیار کم شده است زیرا کنترل می شوند. پیشگیری از این نوع از هپاتیت این است که معتادان تزریقی یا اعتیاد خود را ترک کنند و یا از روش دیگری برای استفاده از مواد مخدر استفاده کنند. قانونمندی و عدم تجاوز به حریم خانواده و فعالیتهای جنسی سالم نیز از راههای پیشگیری است

هپاتیت D:

فقط در بیمارانی که به صورت طولانی ناقل ویروس هپاتیت B هستند بروز می کند. علائم این بیماری مشابه سایر هپاتیت های ویروسی است؛ با این تفاوت که سیر شدیدی دارد و گاهی سبب تخریب کامل کبد و مرگ می شود.

از آنجایی که در قرن حاضر ایدز و هپاتیت B دو بیماری لاعلاج هستند باید به آنها توجه بیشتری کرد. زیرا ویروس ایدز در خارج از بدن تنها ۳۰ ثانیه زنده می ماند اما ویروس هپاتیت Bدر خارج از بدن ۲ الی ۳ ساعت زنده است. از این رو احتمال آلودگی به این ویروس بیشتر خواهد بود. اما نکته مهم اینجاست که اگر درمانی برای این دو بیماری نیست اما برای بیماری هپاتیت B واکسنهایی در سه نوبت وجود دارد که انسان را از این بیماری خطرناک مصون می سازد.

سوالت رایج و مهم در مورد هپاتیت:

– زردی یا یرقان چیست؟

 مشهورترین نشانه بیماری‌های کبدی در بین مردم زردی است. زردی نشانه بیماری است نه خود بیماری.

۲- آیا زردی  که در برخی نوزادان تازه متولد شده دیده می‌شود، یک بیماری کبدی است؟

علت زرد شدن نوزادان بستگی به زمان وقوع دارد. در صورتیکه زرد شدن پس از روز سوم و تا پایان هفته اول تولد باشد، زردی فیزیولوژیک نامیده می‌شود و در صورتیکه زردی پس از هفته اول تولد بروز کند، ممکن است به علت مصرف شیر مادر باشد.
در صورتیکه زردی همراه با تشنج، خوب شیر نخوردن باشد، احتمالا ناشی از نقص‌های ژنتیکی آنزیمی است. در هر صورت زردی نوزاد در اغلب موارد منشا کبدی ندارد و واگیردار نیست.

۳- هپاتیت چیست؟

هپاتیت یک بیماری است که کبد را متورم کرده و فعالیت آن را مختل می‌سازد.
این بیماری به علت‌های مختلفی از قبیل ویروس‌ها، باکتری‌ها ، داروها، الکل و … ایجاد می‌شود.

۴- هپاتیت ویروسی چیست؟
هپاتیت ویروسی ناشی از ویروس‌های مختلفی است که شایعتر از همه هپاتیت ویروسی D,C,B,A وEمی باشد.

۵- هپاتیت A چیست؟
هپاتیت A به علت ویروس هپاتیتA ایجاد می‌شود. هپاتیت A بیماری است که از راه مدفوعی _دهانی منتقل می‌شود و اغلب بیماری خودبخود خوب می‌شود و بطرف مزمن شدن نمی‌رود.

 

۶- هپاتیت B  چیست؟

هپاتیت B به علت ویروس هپاتیت B ایجاد می‌شود. آلودگی به ویروس هپاتیت B به سه حالت متفاوت ممکن است دیده شود که شامل هپاتیت حاد، هپاتیت مزمن و آلودگی بدون علامت است.

 

۷- هپاتیت B حاد به چه صورت تظاهر می‌نماید؟
در این حالت، بیمار پس از یک دوره مقدماتی با نشانه‌هایی مانند تب، سرماخوردگی، تهوع، استفراغ و درد شکم، دچار زردی می‌شود. اولین عضوی که زردی در آن مشاهده می‌شود، سفیدی  چشم‌ها است. هپاتیت  B حاد به طور معمول خودبخود بهبود می‌یابد و پس از ۶ ماه خون از ویروس پاک می‌شود و فقط در ۵ تا ۱۰ درصد بیماران بالغ ممکن است آلودگی مزمن شود.

 

۸- هپاتیت B مزمن به چه صورت تظاهر می‌یابد؟

در صورتیکه درگیری کبد بیش از ۶ ماه طول بکشد، بیماری را مزمن می‌نامند. در این حالت علائم کمتری تظاهر می‌یابد و بیماری فقط از طریق بررسی‌های آزمایشگاهی شناخته می‌شود. این افراد باید تحت نظر پزشک قرار گیرند.

 

۹- آلودگی بدون علامت در هپاتیت B به چه صورت است؟

در این حالت فرد بدون هیچگونه نشانه بالینی بیماری کبدی ویروس هپاتیت را در خون خود دارد و می‌تواند آنرا به سایرین انتقال دهد. به این افراد ناقل سالم می‌گویند.

 

۱۰- چه اقداماتی برای ناقل سالم مورد احتیاج است؟

فرد ناقل سالم احتیاج به درمان و نمونه برداری ندارد. فقط برای کنترل کار کبد، باید هر شش ماه یکبار توسط پزشک بررسی شود و رعایت دستورات بهداشتی برای عدم انتقال ویروس به سایرین را انجام دهد.لازم است برای اطرافیان فرد واکسیناسیون هپاتیت B انجام گردد.

 

۱۱- راههای انتقال هپاتیت B کدام است؟

۱–   تولد از مادر آلوده به هپاتیت B
2-   تماس جنسی حفاظت نشده با فرد آلوده
۳-   استفاده مشترک از ابزارهای آلوده تیز و برنده مانند سوزن و سرنگ، تیغ و مسواک
۴-   تزریق خون و فرآورده‌های خونی آلوده
۵-   اقداماتی مانند خالکوبی، حجامت، سوراخ کردن گوش، خدمات پزشکی و دندانپزشکی در مکان‌های نامطمئن و با وسایل آلوده و غیر استریل

 

۱۲- هپاتیت B از چه راههایی انتقال نمی‌یابد؟

هپاتیت B از طریق دست دادن، در آغوش گرفتن، بوسیدن، نشستن در کنار فرد آلوده و سایر تماس‌های معمول انتقال نمی‌یابد. حضورافراد آلوده در محیط‌های کار و اجتماع بلامانع است.

 

۱۳- آیا ظرف غذای فرد مبتلا به هپاتیت B باید از بقیه جدا شود؟

خیر-برخلاف هپاتیت A، ویروس هپاتیت B از راه خون و فرآورده‌های خونی و دیگر ترشحات بدن منتقل می‌شود، بنابراین فرد مبتلا به هپاتیت B احتیاجی به ایزوله شدن ندارد و فقط باید از تماس نزدیک با خون و بقیه ترشحات او پرهیز کرد.

۱۴- با توجه به اینکه در کشور ما، حدود ۳ میلیون ناقل هپاتیت B وجود دارد، برای جلوگیری از سرایت، آیا لازم است که واکسن هپاتیت به همه مردم تزریق شود؟

بنابه دلایل علمی واکسیناسیون در همه مردم لازم نیست. تزریق واکسن فقط در نوزادان و گروههای در معرض خطر انجام می‌شود.گروههای در معرض خطر یعنی کسانیکه در معرض یکی از راههای انتقال ویروس قرار دارند.مانند پرسنل پزشکی و پیراپزشکی.

۱۵- اگر کسی به هپاتیت B حاد مبتلا شود، آیا بدین معنی است که کبد خود را از دست می‌دهد؟

خیر- ۹۰ تا ۹۵ درصد افرادی که هپاتیت B حاد می‌گیرند، با واکنش مناسب بدن خود بهبود می‌یابند و ویروس از بین می‌رود.فقط تا ۵ درصد این افراد مبتلا به هپاتیت مزمن می‌شوند. در گروه مزمن هم اغلب افراد فقط ناقل سالم محسوب می‌شوند و درصد کمی (۱۰-۵%) دچار عوارض شدید می‌شوند.

۱۶- در ایران شایعترین راه انتقال ویروس هپاتیت B کدام است؟

در کشور ما شایعترین راه انتقال از مادر آلوده به نوزاد است.

۱۷- اگر همسر فردی ناقل هپاتیت B باشد. برای جلوگیری از ابتلا بقیه افراد خانواده باید چه کار کرد؟

همسر و فرزندان بیمار و کسانیکه با وی در یک منزل زندگی می‌کنند باید واکسینه شوند و وسایلی که موقع استفاده از آنها احتمال ایجاد جراحت می‌رود مثل مسواک، شانه و به خصوص تیغ ریش تراشی، باید برای هر فرد منحصر به فرد باشد.

۱۸- به چه کسانی واکسن هپاتیت B تزریق می‌شود؟

–      کلیه نوزادن متولد شده از سال ۱۳۷۲
–      افرادی که به علت بیماری‌های خاص مانند تالاسمی یا هموفیلی نیاز به تزریق مکرر خون یا فرآورده‌های خونی دارند.
–      افرادی که دیالیز می‌شوند.
–      پرسنل پزشکی (پزشکان، پرستاران و…)
–      کسانیکه با فرد ناقل در یک منزل زندگی می‌کنند.

 

۱۹- اگر یکی از دوستان و همکاران ناقل هپاتیت باشد، آیا لازم است که واکسن هپاتیت تزریق گردد؟

خیر- روابط دوستانه، همکار بودن، داشتن رفت وآمد خانوادگی شانسی برای انتقال هپاتیت B ندارد، بنابراین نیازی به واکسیناسیون نیست.

 

۲۰- هپاتیت C چیست؟

هپاتیت C به علت ویروس هپاتیت C ایجاد می‌شود. هپاتیت C حاد بر خلاف نوع  Aو B تقریبا بدون علامت است و ممکن است علائم غیر اختصاصی مانند سرماخوردگی و بی اشتهایی ایجاد نماید.

۲۱- آیا هپاتیت C حاد مانند A و B ، اغلب خودبخود بهبود می‌یابد؟

متاسفانه خیر – هپاتیت C حاد (۷۰تا ۸۵%) موارد تبدیل به عارضه‌ای مزمن می‌شود و باعث اختلال کارکرد کبد می‌گردد.

 

۲۲- راههای انتقال هپاتیت C چیست؟

–         تزریق خون و فرآورده‌های خونی آلوده
–         استفاده مشترک از ابزارهای آلوده تیز و برنده مانند سوزن و سرنگ، تیغ اصلاح و مسواک
–         تماس جنسی حفاظت نشده با فرد آلوده
–         خالکوبی، حجامت، سوراخ کردن گوش، خدمات پزشکی و دندانپزشکی در محل‌های نا مطمئن و با وسایل آلوده
–         تولد از مادر آلوده به هپاتیت C

23- شایعترین راه انتقال هپاتیت C در کشور ما کدام است؟

درحال حاضر استفاده از سرنگ‌های مشترک بین معتادان تزریقی شایعترین راه انتقال در کشور ماست.

۲۴-آیا ممکن است فردی هم هپاتیت C داشته باشد، هم هپاتیت B ؟

با توجه به راههای مشترک انتقال این دو ویروس پاسخ مثبت است. اغلب کسانیکه آلودگی به هر دو ویروس را دارند، معتادان تزریقی هستند.

۲۵- واکسن برای جلوگیری از انتقال هپاتیت C وجود دارد؟

تاکنون واکسنی ساخته نشده که بتواند در برابر ویروس هپاتیت C مصونیت ایجاد کند.

۲۶- کدام ویروس هپاتیت از راه جنسی بیشتر منتقل می‌شود؟

ویروس هپاتیت B بیش از هپاتیت C از راه تماس جنسی منتقل می‌شود. موارد هپاتیت C ناشی از تماس جنسی غالباً در افرادی که شرکای جنسی متعدد دارند دیده می‌شود.
با توجه به شباهت راههای انتقال هپاتیت و ویروس عامل بیماری ایدز، بسیاری از مبتلایان به ویروس ایدز بطور همزمان به ویروس هپاتیت B وC هم آلوده اند، که این امر موجب تشدید علائم و مشکلات بیماران و کوتاه تر شدن عمر آنان می‌شود.

۲۷-آیا تاتو‌ها باعث انتقال ویروس می‌شود؟

بله – انواع خالکوبی و تاتو بویژه اگر در مکان‌های سنتی و آلوده انجام شود، هپاتیت B و C را منتقل می‌کند. در صورت تمایل به انجام تاتو حتما از وسایل یکبار مصرف و مکان‌های مطمئن استفاده شود.

۲۸- راههای پیشگیری از ابتلا به هپاتیت B و C کدام است؟

باتوجه به راههای انتقال هپاتیت B و C راههای پیشگیری عبارتند از:
۱-   تزریق سه نوبت واکسن هپاتیت B در افراد در معرض خطر
۲-   جلوگیری از تماس با خون یا سایر ترشحات افراد آلوده (عدم استفاده از وسایل آغشته به خون مانند تیغ، خالکوبی، تاتو و …)
۳-   ترک اعتیاد، تغییر شیوه‌های مصرف و پرهیز جدی از استفاده اشتراکی از سرنگ‌ها
۴-   پرهیز از تماس جنسی مشکوک و حفاظت نشده

 

۲۹- اگر لباس کسی آغشته به خون بیمار مبتلا به هپاتیت Bو یا C شود، چه اقداماتی باید انجام داد؟

در صورتیکه لباس یا هر شیئی دیگری به خون فرد آلوده آغشته شود، در ابتدا باید خون را با آب سرد در حالی که دستکش به دست است کاملا شسته شود. چون ویروس در خون خشک شده هم تا مدتی باقی می‌ماند، بنابراین باید خون کاملا پاک شود. سپس با دو روش می‌توان وسیله را ضد عفونی کرد:
۱-   استفاده از مواد ضد عفونی کننده مانند مایعات سفید کننده و مواد کلر دار برای مدت ۲۰ دقیقه
۲-   جوشاندن برای مدت ۲۰ تا ۳۰ دقیقه

۳۰- آیا برای مبتلایان به هپاتیتC  محدودیتی  از نظر ازدواج وجود دارد؟

یکی از راههای انتقال هپاتیتC ، انتقال از راه تماس جنسی با فرد آلوده است، ولی شانس این انتقال بسیار پایین می‌باشد، بطوریکه در اغلب موارد هپاتیتC  از همسر به طرف مقابل منتقل نمی‌شود. بنایراین فرد آلوده به هپاتیتC  می‌تواند ازدواج کند.

۳۱- آیا وجود یک فرد ناقل در منزل خطرناک است؟

در صورتیکه دستورات ساده بهداشتی رعایت شده و واکسیناسیون انجام شود، شانسی برای انتقال هپاتیت B بین افراد خانواده باقی نمی‌ماند.

۳۲- آیا یک فرد ناقل هپاتیتC   می‌تواند ازدواج کند؟

با انجام واکسیناسیون برای همسر فرد ناقل هیچ خطری از نظر ازدواج وجود ندارد و باردار شدن دختر ناقل هم برای جنین خطرناک نیست، چون با استفاده از روش‌های پیشگیری می‌توان از آلودگی فرزند جلوگیری کرد. □